Xuất khẩu xi măng sụt giảm mạnh

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, sản lượng xuất khẩu xi măng và clinker trong 6 tháng đầu năm đạt gần 16,2 triệu tấn, trị giá 740 triệu USD, giảm 22% về lượng, giảm 7,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021.

Được biết, 2 thị trường xuất khẩu chính của xi măng, clinker Việt Nam là Trung Quốc và Philippines đều có mức sụt giảm nhập khẩu đang kể trong nửa đầu năm 2022.

Nguyên nhân được đưa ra là do Trung Quốc vẫn duy trì chính sách Zero-Covid, cùng với đó là thị trường bất động sản của nước này tiếp tục suy yếu. Điều này đã khiến sản lượng tiêu thụ xi măng tại Trung Quốc giảm mạnh trong thời gian qua.

Còn đối với thị trường xuất khẩu xi măng lớn thứ 2 là Philippines cũng bị ảnh hưởng bởi vận tải biển khó khăn và giá cước cao. Ngoài ra, tại thị trường này vẫn đang diễn ra phiên xử chống bán phá giá mặt hàng xi măng nhập từ Việt Nam.

Trong giai đoạn này, sản lượng xi măng, clinker xuất sang các thị trường theo Hiệp định thương mại tự do (FTA) và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đạt hơn 685.000 tấn, tương đương 30,24 triệu USD, tăng 14,3% về lượng và tăng 21% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung, giá xuất khẩu trung bình xi măng và clinker 6 tháng đầu năm 2022 đạt 45,5 USD/tấn, ước tăng khoảng 15% so với cùng kỳ. Nhưng đà tăng của chi phí đầu vào, đặc biệt là than phục vụ sản xuất clinker cũng đã tăng gần 500 USD/tấn vào thời điểm tháng 5/2022.

Trước tình trạng giá nguyên vật liệu đầu vào như xăng dầu, than đá tăng mạnh khiến chi phí sản xuất liên tục tăng. Mới đây, nhiều thương hiệu xi măng lớn trong nước tiếp tục điều chỉnh tăng giá trong tháng 6 với mức tăng đến 140.000 đồng/tấn.

Theo Hiệp hội Ximăng Việt Nam xuất khẩu clinker sẽ làm giảm ít nhất 30 - 35% giá trị sản phẩm. Đặc biệt, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ không được hưởng lợi từ phần giá trị gia tăng của xi măng thành phẩm.

Báo cáo mới nhất của VnDirect vừa đưa ra nhận định, ngành xi măng Việt Nam đang ở trong tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu”, do dư thừa nguồn cung xi măng khi công suất sản xuất vượt quá nhu cầu thị trường nội địa và thiếu các nhà máy xi măng quy mô lớn. Dự báo tình trạng dư cung và cạnh tranh gay gắt trong ngành xi măng vẫn sẽ tiếp diễn.

Trong khi nhu cầu xi măng nội địa hiện nay chỉ đạt dưới 65 triệu tấn thì quy mô công suất toàn ngành đã lên tới gần 107 triệu tấn (thực tế có thể sản xuất khoảng 120 - 130 triệu tấn thành phẩm nếu điều chỉnh tỷ lệ trộn phụ gia). Điều này dẫn đến tình trạng dư cung trầm trọng (đặc biệt tại khu vực miền Bắc) và ngày càng phụ thuộc vào xuất khẩu của xi măng Việt Nam.

Trước áp lực dư cung lớn, xuất khẩu vẫn là là kênh tiêu thụ quan trọng giúp ngành xi măng Việt Nam giảm áp lực hàng tồn kho và cạnh tranh trong thị trường nội địa.

Báo cáo của Công ty chứng khoán Mirae Asset nhận định việc xuất khẩu xi măng sang thị trường Trung Quốc bị ảnh hưởng nên các công ty xi măng như Vissai Ninh Bình, Hoàng Mai, Xuân Trường, Thành Thắng… sẽ dồn lực vào thị trường trong nước và tạo ra áp lực lớn cho các công ty xi măng phụ thuộc chính vào thị trường nội địa như Xi măng Hà Tiên, Fico hay Holcim...

Trong năm 2022, nhiều doanh nghiệp xi măng đã công bố kế hoạch lợi nhuận trước thuế đầy tham vọng với các mức tăng trưởng lớn như Xi măng VICEM Hoàng Mai (mã: HOM) với lợi nhuận 15 tỉ đồng, tăng 455,7% so với năm 2021; Xi măng Vicem Bút Sơn (mã: BTS) lợi nhuận ước đạt 83 tỉ đồng, tăng 48,6%; Xi măng Bỉm Sơn (mã: BCC) là 200 tỉ đồng, tăng 42,7%.

Dự báo trong năm 2022, các doanh nghiệp ngành xi măng còn đối diện với nhiều rủi ro vì nhu cầu xi măng thực tế có thể thấp hơn dự kiến do giá xi măng tăng cao trong thời gian vừa qua.

Bên cạnh đó, hơn 55% sản lượng xi măng phụ thuộc vào ngành bất động sản, việc thị trường bất động sản gặp khó khăn sẽ gây áp lực mạnh lên sản lượng và lợi nhuận của toàn ngành.

Ngoài ra, giá than nhiệt tiếp tục duy trì ở mức cao dẫn đến việc biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp trong ngành suy giảm mạnh trong năm 2022.

Tuấn Anh