Vì sao lạm phát của Việt Nam không tăng mạnh như thế giới?

Lạm phát trên thế giới đã tăng mạnh trong 3 tháng đầu năm 2022 bởi nhu cầu phục hồi mạnh, những gián đoạn của chuỗi cung ứng và xung đột Nga - Ukraine. Nhưng tại Việt Nam, mặt bằng giá nhìn chung vẫn được kiểm soát tốt.

Tại họp báo công bố số liệu kinh tế - xã hội Việt Nam quý I của Tổng cục Thống kê diễn ra hôm 29/3, bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Vụ thống kê giá - khẳng định có nhiều lý do dẫn tới điều này. Nhưng bà cho rằng áp lực lạm phát trong những tháng còn lại của năm khá lớn.

Quý I, kinh tế thế giới phục hồi, nhu cầu nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất tăng cao trong khi nguồn cung bị đứt gãy khiến giá cả hàng hóa trên thị trường quốc tế có xu hướng tăng mạnh.

Áp lực lạm phát trên thế giới

Áp lực lạm phát tăng cao tại nhiều nước, gồm cả những nền kinh tế hàng đầu như Mỹ, Nhật Bản và các nước châu Âu. Chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ tháng 2 tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước, cao nhất kể từ tháng 1/1982.

Nhật Bản trải qua tháng thứ 6 liên tiếp chỉ số giá tiêu dùng tăng. Lạm phát tại Anh cũng lên mức cao nhất trong 30 năm qua.

Thêm vào đó, xung đột giữa Nga và Ukraine cùng với các biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ và phương Tây đối với Nga - nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất và xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ hai trên thế giới - đã đẩy giá năng lượng toàn cầu lên cao.

Nga cũng là nước xuất khẩu phân bón và lúa mì quan trọng, tình trạng thiếu hụt hai mặt hàng này làm tăng giá lương thực toàn cầu và gây áp lực lạm phát thêm trầm trọng.

Theo báo cáo được Tổng cục Thống kê công bố hôm 29/3, trong nước, kinh tế tiếp tục đà tăng trưởng trong điều kiện bình thường mới, nhu cầu sản xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu cùng với tác động của giá hàng hóa thế giới đã đẩy giá một số hàng hóa tăng lên. Nhưng nhìn chung, mặt bằng giá vẫn cơ bản được kiểm soát tốt.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) quý I tăng 1,92% so với cùng kỳ năm trước, tuy cao hơn mức tăng 0,29% của quý I/2021 nhưng thấp hơn mức tăng của quý I các năm 2017-2020.

"Lạm phát của Việt Nam được kiểm soát tốt do nhóm hàng hóa trong rổ hàng hóa CPI khác nhau ở từng quốc gia. Chẳng hạn, dầu khí - vốn chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa CPI của Mỹ và châu Âu - tăng giá mạnh vì nhu cầu phục hồi và xung đột Nga - Ukraine", bà Nguyễn Thu Oanh giải thích.

Vì sao lạm phát Việt Nam không tăng mạnh?

"Trong khi đó, lương thực, thực phẩm chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa CPI của Việt Nam. Sản xuất và cung ứng lương thực, thực phẩm của Việt Nam vẫn dồi dào, đáp ứng được nhu cầu của người dân", bà nói thêm.

Chẳng hạn, giá thịt lợn đã giảm 2,72% so với tháng trước (làm CPI chung giảm 0,09 điểm phần trăm), trong đó khu vực thành thị giảm 3,11%; khu vực nông thôn giảm 2,45%.

Giá thịt lợn giảm do quy luật tiêu dùng sau Tết Nguyên đán, giá trở về mức bình thường khi nguồn cung được đảm bảo. Sản lượng thịt lợn hơi xuất chuồng quý I ước tính đạt 1.041,6 nghìn tấn, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm trước.

Ngoài ra, giá dịch vụ giáo dục giảm 4,24% do một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương miễn giảm học phí từ học kỳ I năm học 2021-2022 do ảnh hưởng của dịch Covid-19, làm CPI giảm 0,23 điểm phần trăm.

Giá thuê nhà ở giảm 15,14% so với cùng kỳ năm trước do nhiều hộ gia đình giảm giá hỗ trợ người thuê nhà trong tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, làm CPI giảm 0,07 điểm phần trăm.

Theo bà Oanh, một lý do khác là sự chủ động trong điều hành giá của Chính phủ trong thời gian qua.

Vị này nhận định các chính sách được ban hành kịp thời giúp ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân, giảm áp lực đáng kể lên mặt bằng giá như giảm thuế giá trị gia tăng với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ từ 10% xuống còn 8% từ ngày 1/2; giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ ngày 1/1/2021 đến hết ngày 31/12/2022; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí trong 6 tháng đầu năm 2022.

Công tác điều hành giá xăng dầu theo sát diễn biến giá thế giới, nguồn cung xăng dầu được chỉ đạo khắc phục kịp thời. Các địa phương tăng cường quản lý giá trên địa bàn, nhiều doanh nghiệp tích cực tham gia chương trình bình ổn giá.

Áp lực lạm phát trong những tháng tới

Theo Tổng cục Thống kê, đến nay, mặt bằng giá trong nước vẫn cơ bản được kiểm soát nhưng áp lực lạm phát trong những tháng còn lại của năm khá lớn.

"Theo đánh giá của chúng tôi, áp lực lạm phát trong những tháng cuối năm sẽ rất lớn. CPI tháng 3 tăng khá cao so với tháng 2, đi ngược với quy luật tháng sau Tết nguyên đán sẽ giảm so với tháng trong Tết", bà Oanh nhận định.

Diễn biến giá cả hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu trên thế giới đang tiếp tục tăng mạnh trong bối cảnh chiến sự Nga - Ukraine còn phức tạp gây gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt là giá xăng dầu tạo áp lực lớn đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân.

Cùng với tác động của những gói hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng, kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi mạnh hơn trong các quý tiếp theo, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao.

Mặc dù là quốc gia có nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào nhưng sẽ không tránh khỏi những ảnh hưởng từ giá thế giới khi nguồn cung phân bón và ngũ cốc dùng làm thức ăn chăn nuôi sụt giảm mạnh.

"Nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn. Trong bối cảnh hàng hóa thế giới tăng cao, rủi ro nhập khẩu lạm phát là không thể tránh khỏi", bà Oanh nhận xét.

"Xăng dầu chiếm tỷ trọng không cao trong rổ hàng hóa CPI của Việt Nam, nhưng với tốc độ hiện nay, đà tăng chắc chắn sẽ tạo ra áp lực chi phí ẩn, bởi đó là nguyên liệu đầu vào cho hầu hết ngành công nghiệp", bà nói thêm.

Theo bà, việc đạt mục tiêu lạm phát khoảng 4% của Quốc hội là một thử thách không dễ dàng.

Chính vì vậy, theo Tổng cục Thống kê, công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động và linh hoạt nhằm bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2022 ở mức khoảng 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra.