Phải làm gì để thương hiệu nông sản Việt Nam vươn xa?

Thời điểm cuối năm 2021, tại một hội nghị của ngành nông nghiệp, Thủ tướng Chính phủ từng nhận xét rằng "các sản phẩm Việt Nam chưa xây dựng được các thương hiệu quốc gia mang tầm quốc tế". Câu nói này cũng cho thấy hiện trạng mặc dù Việt Nam là một trong những nước có một số mặt hàng xuất khẩu nông sản ở tốp đầu thế giới, song câu chuyện xây dựng thương hiệu cho hàng hoá Việt vẫn còn rất gian truân.

Có thể thấy, chúng ta còn rất nhiều việc phải làm để xây dựng thương hiệu hàng hoá cho nông sản Việt Nam. Vậy việc xây dựng thương hiệu cho nông sản Việt Nam đang gặp phải những khó khăn, trở ngại gì? Đây là bài toán cần có lời giải sớm trong 5-10 năm tới để nông sản Việt Nam có thể đi xa hơn.

Một số nguyên nhân chính gây trở ngại cho sự phát triển của nông sản Việt Nam có thể kể đến như việc sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ, khối lượng sản phẩm cộng lại thì lớn song nhiều lúc không đáp ứng kịp thời nhu cầu của khách hàng. Ngoài ra, việc đầu tư cho khoa học kĩ thuật, nhân lực để nâng cao năng suất, chất lượng hàng hoá. Công tác quản lý và phát triển trong việc xây dựng hệ thống mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc hàng hoá còn gặp nhiều khó khăn và chưa làm được nhiều.

Bên cạnh đó, chuỗi sản xuất phân phối phục vụ cho nội địa và xuất khẩu chưa được thiết lập và chuẩn hoá. Chúng ta mới chỉ tập chung làm thương hiệu cho một số sản phẩm chủ lực như gạo, tiêu, điều, cà phê, chè…

Giao dịch mua bán hàng hoá hiện chủ yếu là "mua đứt bán đoạn", ít có người, doanh nghiệp chịu trách nhiệm đến cùng về giá cả và chất lượng hàng hoá bán ra. Hiện tượng nông dân bị ép cấp, ép giá tương đối phổ biến do giao dịch không công khai minh bạch trong quan hệ mua bán trên thị trường nông sản.

Đó là một trong những nguyên nhân làm cho người sản xuất hàng hoá ít quan tâm tới việc xây dựng thương hiệu. Mặt khác, 80% sản phẩm nông sản Việt Nam hiện nay tiêu thụ chưa qua chế biến sâu vì vậy thu được giá trị gia tăng rất thấp. Trong lĩnh vực bao bì đóng gói, giới thiệu hàng hoá trên bao bì sản phẩm chưa hấp dẫn đối với khách hàng trong và ngoài nước.

Cần phải ghi nhận thực tế xảy ra là một số hàng hoá nông sản Việt Nam xuất khẩu khi ra khỏi kho đã được thay đổi bao bì nhãn mác của nước ngoài. Như vậy rõ ràng hàng Việt Nam đã bị mất thương hiệu ngay ở sân nhà. Việc tổ chức quảng bá giới thiệu nông sản Việt với nước ngoài rất hạn chế. Sự kết nối giữa sản xuất trong nước và nước ngoài còn lỏng lẻo, thiếu thông tin để khuếch trương thương hiệu còn rất hạn chế.

Thực trạng về việc xây dựng thương hiệu của hàng hoá nông sản Việt Nam là như vậy. Song không phải một sớm một chiều chúng ta có thể giải quyết tình hình trên trong thời gian ngắn. Nó đòi hỏi phải có một chiến lược phát triển thương hiệu để hàng hoá nông sản Việt Nam vươn xa hơn. Không để tình trạng hàng Việt Nam mang tiếng là chất lượng thấp, giá rẻ như thời gian trước đây.

Từ năm 2008, Chính phủ đã phê duyệt lấy ngày 20/4 hàng năm là ngày thương hiệu quốc gia, chính là để tôn vinh, quảng bá những thương hiệu hàng hoá Việt Nam ở thị trường nội địa cũng như xuất khẩu và chương trình Thương hiệu quốc gia 2020-2030 với nội dung gắn kết thương hiệu sản phẩm của doanh nghiệp với các hoạt động thu hút đầu tư quảng bá văn hoá du lịch. Vậy từ các quan điểm chỉ đạo trên chúng ta cần phải là gì?

Trước hết, cần gắn việc xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp với thương hiệu quốc gia. Tập trung nâng cao chất lượng hàng hoá, luôn luôn đổi mới sản phẩm theo tín hiệu của thị trường.

Muốn gây dựng chỗ đứng của sản phẩm Việt ở nước ngoài cần xây dựng thương hiệu có uy tín khi tiêu thụ ngay ở trong nước, muốn tạo niềm tin về hàng hoá cho khách hàng nước ngoài thì bản thân người tiêu dùng Việt phải gắn bó và tin yêu một cách thực sự những sản phẩm lưu hành ở thị trường nội địa.

Tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá các thương hiệu một cách bài bản với độ trung thực cao. Trong giao dịch mua bán giữ chữ tín đối với sản phẩm Việt. Song song với việc phát triển sản xuất cần củng cố hệ thống phân phối có thương hiệu để phục vụ người tiêu dùng.

Việc xây dựng thương hiệu cho hàng hoá Việt Nam vươn xa cần được thể hiện từ nhận thức tới hành động. Dưới sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự hỗ trợ của các bộ ngành liên quan cùng các địa phương có sản phẩm, chắc chắn trong thời gian không xa, thương hiệu hàng hoá nông sản Việt Nam sẽ vươn xa, đứng vững ở thị trường nội địa và vươn ra thị trường các nước trên thế giới.

Hàng hoá nông sản Việt sẽ góp phần vào nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội từ nay đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Mỗi người nông dân, doanh nghiệp, người tiêu dùng Việt Nam góp sức gây dựng thương hiệu cho hàng hoá nông sản Việt và sẽ tự hào một cách chính đáng về sản phẩm nông sản nổi tiếng của đất nước. Phấn đấu trong thời gian không xa Việt Nam trở thành một trong những cường quốc nông sản trên bản đồ thế giới.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú