Chuyên gia 'hiến kế' hồi phục thị trường bất động sản sau khủng hoảng Covid-19

Dịch Covid – 19 bùng nổ, thị trường BĐS rơi vào trạng thái “hôn mê”

Về những khó khăn, thách thức mà đại dịch Covid 19 gây ra đối với thị trường bất động sản Việt Nam, ông Nguyễn Trần Nam, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho biết, dịch Covid-19 đã làm gián đoạn, đảo lộn các hoạt động của doanh nghiệp bất động sản, nhất là công tác tiếp thị quảng bá sản phẩm và bán hàng. Do mọi hoạt động bán hàng và mua hàng bị ngưng trệ nên dòng tiền bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Dịch bệnh cũng làm tăng chi phí đầu tư, chi phí vốn, chi phí lãi vay và nguy cơ chuyển nhóm nợ thành nợ xấu. Covid-19 cũng làm tăng chi phí quản lý doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp có nhiều lao động. Số lượng doanh nghiệp thành lập mới giảm, số lượng doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản tăng.

Theo ông Nam, thị trường bất động sản bị tác động kép do phải đương đầu với nhiều thách thức trong 2 năm qua, kế đó là đại dịch nên các tập đoàn, doanh nghiệp bất động sản đang phải nỗ lực để cầm cự và vượt qua giai đoạn cực kì khó khăn này.

Về tỷ lệ tiêu thụ sản phẩm, chỉ tính riêng nhà ở thương mại, lượng tiêu thụ chỉ đạt khoảng 14%, thấp nhất trong vòng 4 năm qua và chỉ bằng khoảng 40% so với cùng kỳ năm 2019; lượng giao dịch thành công giảm 36,6% so với quý 4/2019 và chỉ bằng 14% của năm 2019.

Đối với văn phòng cho thuê, tỷ lệ văn phòng trống trong quý 1/2020 tăng so với cùng kỳ năm 2019 (văn phòng hạng A trống 10,8%; hạng B trống 5,6%). Các khu du lịch, nghỉ dưỡng tạm dừng hoạt động, các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản du lịch, nghỉ dưỡng hầu như không có nguồn thu.

Nguồn vốn đầu tư FDI đầu tư vào lĩnh vực BĐS sụt giảm mạnh, trong quý 1/2020 chỉ có 264 triệu USD vốn đăng ký (chiếm 3,08% tổng nguồn vốn FDI), tụt từ vị trí thứ 2 xuống vị trí thứ 4.

Số lượng doanh nghiệp được thành lập mới giảm 11,9%, tạm ngừng kinh doanh tăng 94,1% so với cùng kỳ năm 2019. Đây là tỷ lệ doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh tăng cao nhất trong tất cả các ngành nghề; số lượng sàn giao dịch đóng cửa chiếm khoảng 80%; số còn lại khoảng 200 sàn thì đang hoạt động cầm chừng.

Ông Nguyễn Trần Nam cũng cho biết, do dịch bệnh nên một số doanh nghiệp có nguồn tài chính mỏng đã không có nguồn thu để trả lương cho người lao động và thanh toán các nghĩa vụ tài chính đến hạn cho Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng, những doanh nghiệp có thể tích lũy vốn thì cũng không đủ nguồn lực để tiếp tục triển khai đầu tư dự án.

Còn theo TS Lê Xuân Nghĩa, Nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, vào cuối năm 2019, thị trường bất động sản (BĐS) có dấu hiệu suy giảm cả phía cung và phía cầu. Một số phân khúc giảm mạnh như BĐS nghỉ dưỡng, chung cư cao cấp và văn phòng cho thuê. Các phân khúc còn lại tăng chậm, dần đi vào trầm lắng ngoại trừ BĐS công nghiệp. Đây là điều đã được nhiều nhà phân tích dự báo từ trước, như là một biến động có tính chu kỳ sau một thời gian dài phục hồi, mặc dầu thị trường chưa đạt đến giai đoạn “bong bóng”. Đúng vào thời điểm đó thì dịch Covid – 19 bùng nổ.

Thị trường BĐS rơi vào trạng thái “hôn mê” mà khả năng phục hồi nhanh hay chậm tùy thuộc vào sự phục hồi của nền kinh tế và hành động chính sách của Chính phủ. Một số phân khúc cơ bản như BĐS công nghiệp, nhà ở giá rẻ, đất nền và tiếp đó là chung cư cao cấp, shop house có thể phục hồi sớm ngay sau khi kinh tế phục hồi. Các phân khúc khác như văn phòng, BĐS nghỉ dưỡng có thể phục hồi chậm hơn.

Làm thế nào để thị trường hồi phục sau khủng hoảng Covid 19?

TS Lê Xuân Nghĩa nhận định, các gói kích thích kinh tế hiện tại của Chính phủ tác động tích cực đến thị trường BĐS nói chung, kể cả các chủ trương về phát triển cơ sở hạ tầng, các khu vực kinh tế trọng điểm, các khu công nghiệp và các biện pháp cải cách thủ tục hành chính, sửa đổi luật pháp.

Ngoài ra cũng cần có biện pháp riêng cho thị trường BĐS, cụ thể. Theo TS Lê Xuân Nghĩa, trở ngại lớn nhất để phục hồi thị trường BĐS là các vấn đề pháp lý và thủ tục hành chính như đấu thầu đất công, đất thuê, thủ tục giải phóng mặt bằng, đất phân lô bán nền và tính không minh bạch từ quy hoạch đến thủ tục chuyển mục đích sử dụng…. Để khắc phục tình trạng vô cùng phức tạp này, cần có cơ quan chuyên trách rà soát lại toàn bộ quy định pháp lý, giúp chỉnh sửa các luật, đơn giản hóa thủ tục và chế tài xử lý minh bạch, và phải làm liên tục trong vài năm.

Bên cạnh đó, Chính phủ có thể xem xét để giảm thuế cho các doanh nghiệp phát triển BĐS, đặc biệt là thuế quyền sử dụng đất. Thuế phí vận tải, vận chuyển và thuế của các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, các nhà thầu xây dựng….

Ngoài ra, biện pháp tín dụng là biện pháp hiệu quả nhất. Cần giảm tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng BĐS; nới lỏng các biện pháp hạn chế cho vay BĐS và cho vay mua nhà; tạm thời duy trì tỷ lệ dùng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn thêm một số năm; thiết lập quan hệ tín dụng hiệu quả giữa Ngân hàng, nhà đầu tư, nhà thầu và khách hàng để thúc đẩy cả cung và cầu phục hồi hợp lý, có kiểm soát tốt; giảm lãi suất cho vay trung dài hạn trên cơ sở sử dụng đồng bộ các công cụ của chính sách tiền tệ theo hướng phục hồi tăng trưởng tín dụng hợp lý.

Cùng với đó, cần có cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp BĐS phát hành trái phiếu huy động vốn đảm bảo tính minh bạch, công khai và hiệu quả trên cơ sở đánh giá xếp hạng của các Ngân hàng bảo lãnh hoặc tổ chức xếp hạng tín dụng.

Các biện pháp thủ tục, thuế, tín dụng góp phần làm giảm chi phí phát triển dự án BĐS và chi phí bán nhà. Tuy nhiên các doanh nghiệp kinh doanh BĐS cũng cần thực hiện các biện pháp tiết giảm chi phí quản lý, chi phí bán hàng trên cơ sở từng bước số hóa chuỗi sản xuất và phân phối.

Mặt khác, theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ kịp thời người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn như giảm 15% tiền thuê đất; giảm lãi suất cho doanh nghiệp, đất đai, thuế…

Thời gian qua, Bộ Xây dựng cũng đã đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản.

Cụ thể, nhóm giải pháp cấp bách: thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, theo đó, Chính phủ có Nghị quyết 41 cấp thêm vốn cho phát triển nhà ở xã hội… Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp các địa phương rà soát các danh mục nhà ở xã hội trên cả nước, nhà ở công nhân các khu công nghiệp để ngân hàng cho vay trong năm 2020. Đồng thời, nghiên cứu sửa đổi Nghị định 100 theo hướng làm rõ nội dung quy định, cải cách thủ tục để người dân và doanh nghiệp dễ thực hiện từ xác định quỹ đất, lựa chọn chủ đầu tư…

Nhóm giải pháp khuyến khích phát triển nhà ở thương mại giá thấp cũng được Bộ Xây dựng đề xuất. Đó là các chung cư có diện tích căn hộ nhỏ hơn 70 m2, giá bán dưới 20 triệu/m2. Trong đó, Chính phủ giao Bộ Xây dựng trình Chính phủ để ban hành nghị quyết từ chính sách xác định quỹ đất, chủ đầu tư, nguồn vốn hỗ trợ, sớm trình Chính phủ trong quý 3/2020.

Đồng thời, cải cách thủ tục hành chính để dự án thực hiện nhanh, dễ dàng hơn. Miễn cấp phép với dự án được thẩm định thiết kế kỹ thuật, thiết kế cơ sở… Bộ Xây dựng, được sự ủy quyền của Thủ tướng đã báo cáo Quốc hội, nội dung được Quốc hội thông qua sẽ có hiệu lực ngay.

“Về giải pháp lâu dài, việc chồng chéo các quy định của pháp luật được rà soát liên quan đến hoạt động đầu tư và kinh doanh bất động sản; sửa đổi thủ tục rõ ràng, thuận tiện hơn. Bộ Xây dựng được Chính phủ giao sửa đổi luật Nhà ở và luật Kinh doanh bất động sản để đảm bảo tính đồng bộ và cải cách thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng đồng bộ sửa đổi nghị định và thông tư hướng dẫn liên quan, hợp nhất thành 1 nghị định và thông tư hướng dẫn, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện thuận lợi”, Thứ trưởng Sinh nói.

Theo Tạp chí Sở hữu trí tuệ & Sáng tạo