Xuất khẩu tôm: Điểm sáng từ một số thị trường nhỏ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 5 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước đạt 1,2 tỷ USD, giảm 34% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 5, giá trị xuất khẩu tôm đạt 331 triệu USD, giảm 28%.

tháng 5/2023, xuất khẩu tôm sang các thị trường chính vẫn đồng loạt giảm 2 con số. Chỉ xuất khẩu sang những thị trường nhỏ hơn như Anh, Đài Loan ghi nhận tăng trưởng dương. Tháng 5/2023, Trung Quốc đứng thứ nhất về nhập khẩu tôm Việt Nam, chiếm tỷ trọng 23%. Mỹ đứng ở vị trí thứ hai, chiếm tỷ trọng 21%.

Tính tới tháng 5 năm nay, Trung Quốc và Mỹ có kim ngạch xuất khẩu tăng dần đều, tháng sau cao hơn tháng trước đó. Xuất khẩu tôm sang thị trường Trung Quốc trong tháng 5 vẫn ghi nhận tăng trưởng âm nhưng tốc độ giảm đã ít hơn so với những tháng trước đó (tháng 3 ghi nhận mức giảm 40%, tháng 4 giảm 22%, tháng 5 mức giảm là 11%).

Thị trường Mỹ cũng có xu hướng tương tự thị trường Trung Quốc. Theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ, 4 tháng đầu năm 2023, nhaau tôm vào Mỹ đạt 521 triệu pao (khoảng 236.039 tấn), giảm 18% so với cùng kỳ năm 2022. Tháng 4/2023, nhập khẩu một số sản phẩm tôm của Việt Nam vào Mỹ ghi nhận tăng trưởng so với tháng 3/2023 như tôm nguyên liệu còn vỏ tăng 211% so với tháng 3/2023, tôm nguyên liệu bóc vỏ tăng 46%, tôm hấp và tôm bao bột tăng lần lượt 13% và 20%.

Bà Kim Thu – Chuyên gia thị trường tôm VASEP cho biết, dịch bệnh, chiến tranh dẫn đến kinh tế toàn cầu đi xuống, lạm phát gia tăng. Người dân thực hiện chính sách thắt lưng buộc bụng, giảm chi tiêu, lựa chọn những thực phẩm giá rẻ…Khiến nhu cầu tiêu thụ tôm giảm và nguồn cung trên thế giới tăng, đặc biệt là từ Ecuador và Ấn Độ.

Các nước như Indonesia, Ecuador thu hoạch tôm sớm với sản lượng tôm trúng mùa cả về lượng và kích thước tôm, cạnh tranh với tôm Việt Nam. Các nước này cũng đang cung ứng với giá rẻ hơn tôm Việt Nam từ 1-2 USD/kg, khiến việc tìm kiếm đơn hàng của các doanh nghiệp xuất khẩu tôm gặp khó khăn. Trong khi đó, giá tôm nguyên liệu trong nước giảm liên tục trong các tháng vừa qua, gây ra nhiều hệ lụy cho toàn ngành tôm.

“Trong bối cảnh khó khăn hiện tại, cộng đồng doanh nghiệp mong Ngân hàng Nhà nước tiếp tục quan tâm và xem xét có gói kích cầu 10.000 tỷ đồng cho thủy sản nuôi ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Nếu tiếp cận được nguồn tín dụng sẽ giúp các doanh nghiệp xuất khẩu tôm mua dự trữ nguyên liệu từ nay để xuất khẩu sau 3-6 tháng nữa trong năm 2023 và quý 1/2024”, bà Kim Thu cho hay.

Theo bà Kim Thu, việc thực hiện kích cầu sớm sẽ khiến người nuôi tôm có tâm lý yên tâm tiếp tục thả nuôi trong giai đoạn hiện nay thay vì treo ao.

Theo VASEP, tôm Việt Nam ngày càng giảm sức cạnh tranh so với Ecuador, Ấn Độ. “Làm sao để nuôi tôm thương phẩm với giá thành thấp và tỷ lệ nuôi thành công cao, chúng ta phải có được sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bên liên quan trong chuỗi ngành. Kết hợp từ công ty sản xuất con giống chất lượng tốt, thức ăn chất lượng với giá thành thấp, các đơn vị cung ứng chế phẩm nuôi trồng với giá cả hợp lý”, bà Kim Thu nói.

Ngoài ra, toàn ngành tôm cũng đang trông chờ Chính phủ và các bộ ngành có những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành về giảm các chi phí, giảm lãi vay, tiền điện, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, quy định phòng cháy…

Theo VASEP, đối mặt với những thách thức hiện tại, doanh nghiệp chế biến phải rà soát lại chi phí sản xuất, cắt giảm chi phí không cần thiết. Song song là cố gắng phát triển thêm các mặt hàng giá trị gia tăng có tỉ suất lợi nhuận tốt hơn (như sushi, tôm tẩm bột, tempura, tôm ăn liền…), các sản phẩm đặc thù như tôm nuôi quảng canh trong hệ rừng sinh thái cung cấp cho phân khúc thị trường cao cấp.

Ngoài các thị trường lớn với nhu cầu đang thấp, doanh nghiệp nên tìm tới những thị trường nhỏ như tại khu vực Châu Á (Hồng Kông, Đài Loan, Thụy Sĩ…) có sức mua tốt hơn do không có lượng tồn kho.

Mai Anh