Vì sao phải siết chặt quy định về trích lập và sử dụng quỹ phát triển đất?

Hiện nay, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 347/TTg-NN ngày 15/4/2022 về việc đồng ý để Bộ Tài chính xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất, bộ này đang tiến hành xây dựng dự thảo nghị định nói trên.

Trong thời gian Nghị định của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất chưa được ban hành và có hiệu lực thi hành, để đảm bảo quản lý chặt chẽ, hiệu quả nguồn vốn được cấp, Bộ Tài chính đã có Công văn số 4507/BTC-QLCS ngày 19/5/2022 gửi các địa phương (Công văn số 4507).

Tại Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, về việc ban hành quy chế mẫu về quản lý, sử dụng Quỹ phát triển đất, quy định hàng năm, các tỉnh, TP trực thuộc T.Ư được trích từ 30-50% từ nguồn thu tiền sử dụng, tiền thuê, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh, TP (sau khi trừ các khoản chi để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và chi phí liên quan khác) để thành lập Quỹ phát triển đất.

Mức trích cụ thể do UBND tỉnh quyết định căn cứ vào dự toán ngân sách Nhà nước được HĐND cùng cấp quyết định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ngày 19/5 vừa qua, Bộ Tài chính ban hành Công văn số 4507/BTC-QLCS, đã "siết" nhiều hoạt động của Quỹ phát triển đất. Trong đó yêu cầu, không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng, tiền thuê, đấu giá quyền sử dụng đất để trích lập quỹ; Không sử dụng nguồn vốn hoạt động của quỹ để chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng, tiền thuê, đấu giá quyền sử dụng đất để hoàn trả vốn ứng từ quỹ; Nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách Nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách Nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để thực hiện quản lý, kiểm soát theo quy định.

Một số địa phương cho rằng, quy định trên của Bộ Tài chính không thống nhất với Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg. Trên cơ sở đó, mới đây Bộ Tài chính đã có Công văn số 8114/2022/BTC-QLCS trả lời làm rõ một số nội dung liên quan, cụ thể:

Đối với nội dung các địa phương được giữ từ 30–50% từ nguồn sử dụng, tiền cho thuê, đấu giá quyền sử dụng đất, thì căn cứ khoản 11 Điều 8 Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015; pháp luật về đầu tư công (khoản 4 Điều 3, Điều 41, Điều 42 Nghị định số 40/2020/NĐ-CP của Chính phủ. Nếu các địa phương đã triển khai theo đúng quy định nêu trên thì báo cáo UBND tỉnh, TP quyết định tiếp tục thực hiện; chưa phù hợp thì báo cáo cấp có thẩm quyền của tỉnh, TP điều chỉnh lại cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.

Đối với việc không sử dụng nguồn vốn hoạt động của quỹ để chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư”, tại Điều 111 Luật Đất đai năm 2013, Điều 6 Nghị định số 43/2014/NĐCP của Chính phủ quy định các nội dung ứng vốn của Quỹ phát triển đất chỉ được ứng vốn cho tổ chức được nhận vốn ứng để thực hiện bồi thường, GPMB theo phương án được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Vì vậy, chỉ được thực hiện ứng vốn theo quy định.

Về nội dung không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để hoàn trả vốn ứng từ Quỹ phát triển đất, tại khoản 1 Điều 7, khoản 4 Điều 8 Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015; khoản 2 Điều 3 Luật Quản lý thuế năm 2019, khoản 1 Điều 15 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP; khoản 1 Điều 13 Nghị định số 46/2014/NĐ-CP của Chính phủ đã có sự thay đổi. Toàn bộ số thu tiền sử dụng, tiền thuê, đấu giá quyền sử dụng đất phải được nộp đầy đủ vào ngân sách Nhà nước và không được sử dụng trực tiếp nguồn thu này để hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất trước khi nộp vào ngân sách Nhà nước.

Về nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách Nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách Nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để thực hiện quản lý, kiểm soát theo quy định. Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định…

Cùng với đó, thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật về ngân sách (nếu có) và không bao gồm các nội dung chi ứng vốn, hoàn trả vốn ứng của Quỹ phát triển đất.

Bộ Tài chính cho biết: "Pháp luật hiện hành đã có sự thay đổi. Theo đó, không sử dụng trực tiếp nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước để trích lập Quỹ phát triển đất".

Huyền Diệu