TP.HCM tăng tốc hiện thực hóa 'giấc mơ' đô thị dưới lòng đất

Nhiều cơ hội mở ra cho kế hoạch phát triển đô thị ngầm

Được biết, theo kế hoạch, trung tâm thương mại ngầm Bến Thành đang được TP. HCM dự kiến xây dựng có diện tích khoảng 45.000 m2 gồm khu vực cửa hàng thương mại rộng 18.100 m2, hành lang và quảng trường ngầm rộng 21.500 m2. Trung tâm thương mại ngầm sẽ được triển khai xây dựng đồng bộ với gói thầu 1A của tuyến Metro số 1 nhằm giảm thiểu việc phải đào đường thi công, cũng như tránh ảnh hưởng đến tuyến Metro số 1, khi tuyến này đi vào hoạt động.

TS.KTS. Hoàng Ngọc Lan, giảng viên Đại học Kiến Trúc TP. HCM, nhìn nhận: “Khi chưa có hoạch định, phát triển không gian đô thị ngầm gắn với metro sẽ là thách thức với TP. HCM. Song, tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của thành phố cho thấy nhiều tiềm năng để khai mở khu đô thị dưới lòng đất, nhất là trong bối cảnh quỹ đất trung tâm đã cạn dần”.

Ngoài ra, Sở Quy hoạch – Kiến trúc (QH-KT) cũng đang lên ý tưởng và kêu gọi các chuyên gia góp ý kiến về việc xây dựng không gian ngầm tại trung tâm thành phố và khu đô thị mới Thủ Thiêm. Hiện thành phố có 11 ha diện tích không gian ngầm, chủ yếu thuộc các trung tâm thương mại và các bãi xe. Tương lai sẽ có thêm 72 nhà ga ngầm thuộc 11 tuyến metro. Theo lộ trình trước năm 2025 xây dựng các cụm trung tâm thương mại liên kết với tuyến Metro số 1, Metro số 2.

Lúc này, người dân có thể sử dụng mạng lưới không gian ngầm từ nhà ga đến các tầng hầm của các cao ốc lân cận. Điều này đồng nghĩa với việc một "thành phố dưới lòng đất" đáp ứng nhu cầu đi lại, mua sắm và ẩm thực sẽ hình thành trong giai đoạn này.

TS.KTS Trần Mai Anh, Viện phó Viện đào tạo quốc tế Đại học Kiến trúc TP. HCM, đánh giá, với kết cấu hạ tầng quy mô lớn, đường sắt đô thị sẽ tác động mạnh đến không gian đô thị ở nhiều góc độ. Khi xây dựng trong khu vực đô thị hiện hữu, nếu không lựa chọn phương án đi ngầm, dự án sẽ cần giải tỏa quy mô lớn không gian xây dựng đang có. Cách làm này không những tác động về mặt không gian, còn có nhiều tác động đến kinh tế, xã hội và môi trường.

“Với chi phí đắt gấp 5 lần so với việc đi nổi, nhưng để đảm bảo ít tác động nhất đến không gian của khu vực trung tâm - nơi chứa đựng nhiều di sản đô thị, thành phố quyết định đi ngầm toàn bộ 2,6 km qua 3 nhà ga trung tâm là hợp lý”, TS.KTS. Mai Anh nhận định.

Tuy vậy, chuyên gia lưu ý việc ngầm hóa 3 nhà ga vẫn không tránh khỏi những tác động nhất định đến một số công trình khi triển khai thực hiện.

Cần cẩn trọng trong quy hoạch không gian ngầm

Hiện nay, Việt Nam nói chung và TP. HCM nói riêng, khi xây dựng đô thị mới chỉ tập trung phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm. Trong khi đó, nhìn sang một số quốc gia như Nhật Bản, Singapore, họ luôn quy hoạch không gian ngầm bám theo mạng lưới metro.

TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế, phân tích: Trong khu vực trung tâm TP.HCM, nếu khai thác không gian ngầm không hợp lý sẽ làm tăng mật độ giao thông. "Không gian ngầm mà tăng thêm giải trí, thương mại nhiều quá chắc chắn cảnh tượng không khác gì trên mặt đất”, ông Hiển góp ý và cho rằng không gian ngầm cần ưu tiên để giảm tải giao thông, tạo thành những “cầu vượt” dưới lòng đất, kết nối metro và các khu đô thị.

Còn TS.KTS. Hoàng Ngọc Lan, giảng viên Đại học Kiến Trúc TP. HCM cho rằng, hầu hết tuyến metro chạy qua khu trung tâm đô thị phải đi ngầm vì nhiều lý do như quỹ đất ít ỏi, công trình xây dựng hiện hữu nhiều và giá đất bị đẩy cao. Do đó, Thành phố cần lập quy hoạch không gian ngầm đô thị; trong đó, ga metro ngầm là một yếu tố quan trọng để hình thành không gian dưới lòng đất tại khu trung tâm.

"Việc khai thác không gian ngầm xung quanh các ga metro trung tâm TP. HCM hoàn toàn khả thi trong bối cảnh quỹ đất trung tâm hạn hẹp và cần giữ không gian thông thoáng cho đô thị", bà Lan nói.

Theo nữ tiến sĩ, để phát triển không gian ngầm đô thị, điều đầu tiên phải có quy hoạch không gian ngầm để tạo nên một bản đồ tổng thể. Đặc biệt, cần tính toán sự kết nối của các chức năng trong không gian ngầm như ga metro - khu thương mại dịch vụ - bãi xe, lối đi bộ ngầm phải liên kết công trình trong khu trung tâm.

Khi mạng lưới metro phát triển đồng bộ với không gian ngầm đô thị, TS.KTS Hoàng Ngọc Lan nhận định người dân sẽ dần hình thành thói quen đi lại bằng phương tiện công cộng, tiếp cận tiện ích đô thị như các nước phát triển trên thế giới. Từ đó, phương tiện cá nhân sẽ giảm, đặc biệt tại các tuyến đường có metro kết nối.

"Đây cũng là một giải pháp để giảm giao thông cá nhân trong tương lai. Việc này cũng làm thay đổi lối sống và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường đô thị của người dân hơn", TS.KTS. Hoàng Ngọc Lan nêu quan điểm.

Huỳnh Huỳnh