Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm trong khai thác khoáng sản

Thanh tra Chính phủ vừa ra Thông báo Kết luận số 1167/TB-TTCP về việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn các tỉnh: Yên Bái, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lai Châu, Hà Giang, Tuyên Quang (giai đoạn 2011-2017).

Cụ thể theo Kết luận số 1167/TB-TTCP, tại Yên Bái, thời điểm thanh tra, các dự án còn nợ phí Bảo vệ môi trường (BVMT) với tổng số tiền là 6.377 triệu đồng. Đến hết năm 2019, còn 73 điểm mỏ nợ, chậm nộp tiền ký quỹ với tổng số tiền là 45.240 triệu đồng.

Khai thác khoáng sản ở Yên Bái

Đến thời điểm thanh tra (tháng 10/2018), các dự án khai thác khoáng sản tại Cao Bằng (trong đó có một số mỏ hết hạn giấy phép khai thác, đang làm thủ tục đóng cửa mỏ) còn nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường là 5.442,7 triệu đồng. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn nợ phí BVMT với số tiền 3.118 triệu đồng.

Các doanh nghiệp tại Bắc Kạn vẫn còn nợ 35.131 triệu đồng phí BVMT. Tại 6 dự án được thanh tra còn có một số hạng mục công trình BVMT chưa hoàn thành hoặc chưa đảm bảo về kích thước, yêu cầu theo báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), cam kết BVMT đã được phê duyệt.

Tỉnh Hà Giang tới thời điểm thanh tra vẫn còn 26 dự án chưa nộp đủ số tiền ký Quỹ BVMT với tổng số tiền 38.210,98 triệu đồng; 17 dự án nợ phí BVMT với tổng số tiền 1.508,4 triệu đồng. Tại tỉnh Lai Châu, trên địa bàn tỉnh vẫn còn 21 dự án không lập đề án cải tạo, phục hồi môi trường; 21 dự án không nộp, còn nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường; 7 dự án nợ phí BVMT. Tuyên Quang, tại thời điểm thanh tra, việc để 24 dự án nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường với số tiền 4.144 triệu đồng; 22 dự án còn nợ phí BVMT với số tiền 4.105,0 triệu đồng.

Việc lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM, cam kết BVMT, đề án cải tạo phục hồi môi trường tại Yên Bái còn một số trường hợp chủ đầu tư và đơn vị tư vấn lập báo cáo ĐTM chưa nhìn nhận, đánh giá đầy đủ những khó khăn về địa hình nên bố trí công trình BVMT chưa phù hợp, tính khả thi chưa cao; trong khi đó hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM cũng chưa đánh giá đầy đủ, toàn diện khó khăn về địa hình để yêu cầu đơn vị tư vấn, chủ đầu tư điều chỉnh cho phù hợp, dẫn đến có một số công trình không thực hiện được theo báo cáo ĐTM đã được phê duyệt.

Trong số dự án thanh tra, có 8 cơ sở mặc dù chưa được cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình BVMT phục vụ giai đoạn vận hành nhưng đã tiến hành khai thác. Một số dự án đã được Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh cấp giấy xác nhận hoàn thành các công trình BVMT trước khi vận hành, nhưng kết quả kiểm tra thực tế cho thấy còn có dự án có công trình BVMT được xây dựng nhưng không đầy đủ về hạng mục hoặc kích thước chưa đạt yêu cầu theo báo cáo ĐTM đã được phê duyệt.

Tại Cao Bằng, quá trình lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM tại một số dự án có chất lượng chưa tốt; đơn vị tư vấn chưa xác định được hết các yếu tố gây tác động xấu đến môi trường, một số phương án xử lý môi trường chưa phù hợp nhưng hội đồng thẩm định chưa kịp thời phát hiện dẫn đến một số nội dung trong báo cáo ĐTM được phê duyệt còn thiếu tính khả thi khi thực hiện trong thực tế.

Khai thác khoáng sản ở Cao Bằng

Kết luận cũng chỉ rõ dự án Mỏ Thua Phia, huyện Trùng Khánh và dự án Mỏ Chì kẽm Bản Bó, huyện Bảo Lâm (Cao Bằng) chưa hoàn thành các công trình BVMT, chưa được cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình BVMT phục vụ giai đoạn vận hành nhưng vẫn tiến hành khai thác; 5 dự án thay đổi vị trí các hạng mục như trạm nghiền, bãi thải, bãi tập kết vật liệu… so với báo cáo ĐTM đã được phê duyệt nhưng chủ đầu tư chưa báo cáo bằng văn bản đến cơ quan có thẩm quyền để xem xét, chấp thuận để triển khai.

Tính tới cuối năm 2018, trên địa bàn tỉnh Cao Bằng còn 22 điểm mỏ giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hạn nhưng chủ đầu tư dự án chưa lập đề án đóng cửa mỏ. Cá biệt, có mỏ đã có quyết định phê duyệt đề án đóng của mỏ, tuy nhiên chủ đầu tư chưa thực hiện, cơ quan chuyên môn của tỉnh thiếu kiểm tra, đôn đốc như: Mỏ mangan Kha Mon, xã Ngọc Khê, huyện Trùng Khánh của Công ty CP khoáng sản NIKKO Việt Nam; đã có Quyết định 554/QĐ-UBND ngày 16/5/2018 của UBND tỉnh Cao Bằng về đóng cửa mỏ, trong đó quy định thời gian đóng cửa mỏ là 5 tháng kể từ ngày quyết định có hiện lực, tuy nhiên đến thời điểm kiểm tra (10/2018), đơn vị chưa thực hiện…

Theo Thông báo Kết luận thanh tra, công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực tại các địa phương. Tuy nhiên, vẫn còn có một số vi phạm kéo dài tại các tỉnh, như: Việc nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường; không có Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành nhưng đã khai thác; không thực hiện nghiêm túc quy định về quan trắc môi trường; không thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường (đóng cửa mỏ khi hết hạn Giấy phép khai thác khoáng sản...).

Ngoài ra, Quỹ Bảo vệ môi trường của các tỉnh hoạt động không thống nhất, chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể về tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường địa phương.

Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh các tỉnh Yên Bái, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lai Châu, Hà Giang và Tuyên Quang tổ chức kiểm điểm và chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể, cá nhân qua các thời kỳ để xảy ra các tồn tại, khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra này. Căn cứ vào kết quả kiểm điểm, Chủ tịch UBND tỉnh có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý phù hợp đối với những tập thể, cá nhân trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thanh tra Chính phủ báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ TN&MT tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ địa phương trong công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản; sớm ban hành Thông tư hướng dẫn tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường địa phương theo quy định tại điểm 2 Khoản 24 Điều 2 Nghị định số 40/2019/NĐ-CP của Chính phủ.

Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, rà soát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại các dự án khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép khai thác của Bộ TN&MT; kiên quyết xử lý đối với các dự án khai thác khoáng sản có hành vi vi phạm pháp luật về BVMT.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp Bộ TN&MT và UBND tỉnh Bắc Kạn xem xét, kiến nghị xử lý về vụ việc nợ Phí bảo vệ môi trường của Công ty CP thương mại và khoáng sản Nguyên Phát tại tỉnh Bắc Kạn, bảo đảm phù hợp quy định pháp luật và thực tế khai thác tại địa phương, quyền lợi ích hợp pháp của Doanh nghiệp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo.

Theo Tạp chí Thương hiệu & Sản phẩm