Sức ép "đè nặng" lên thị trường khi giá xăng dầu liên tục tăng cao

Liên tục tăng giá, tương lai nào cho giá xăng dầu?

Cơn “nhảy múa” của giá dầu thế giới đã tác động trực tiếp đến giá xăng dầu trong nước. Trong đợt tăng giá gần nhất hôm 11/2, giá bán lẻ trong nước đã vượt 25.000 đồng/lít đối với xăng RON95. Giá xăng dầu tăng cao, vận tải hàng hóa, hành khách là đối tượng chịu tác động nhanh và trực tiếp.

Nhu cầu xăng dầu rất lớn khi các nước mở cửa trở lại. Nhiều quốc gia tiếp tục nới lỏng kiểm soát, khôi phục kinh tế, đặc biệt là các hoạt động sản xuất, vận tải, du lịch và hàng không, dẫn đến chênh lệch cung cầu, là nguyên nhân chính khiến giá dầu tăng cao.

Cụ thể, giá dầu thế giới đã tăng 20% kể từ đầu năm đến nay. Trong phiên giao dịch hôm 14/2, giá dầu đã lên tới 96,5 USD/thùng, là mức cao nhất kể từ tháng 10/2014. Nguồn cung xăng dầu khan hiếm do ảnh hưởng của các yếu tố chính trị như căng thẳng giữa Nga và Ukraine, bất ổn tại các nước Kazakhstan, Libya, Iran…  khiến giá xăng dầu không ngừng tăng lên.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu hiện có doanh nghiệp âm, có doanh nghiệp vẫn dương, song quỹ này cũng có hạn, nên nếu tới đây diễn biến giá dầu thế giới tăng quá cao, có thể đạt 100 USD/thùng, tác động tiêu cực tới kinh tế trong nước thì sẽ phải dùng các công cụ khác như thuế, phí.

Các chuyên gia thế giới dự báo việc giá dầu vượt 100 USD/thùng đã gần như là điều chắc chắn sẽ xảy ra ở thời điểm hiện tại. Hiện nay, ngày càng nhiều chuyên gia dự báo giá dầu có thể vượt 125 USD/thùng, thậm chí còn cao hơn. Trong khi đó, tiền đang đổ vào các khoản đầu tư, vào các cổ phiếu liên quan đến lĩnh vực dầu mỏ. Các công ty dầu toàn cầu cũng thu về lợi nhuận kỷ lục.

Giá đầu đang tăng vọt và dường như không gì có thể ngăn cản đà tăng của nó. Từ tháng 12/2021 tới tháng Giêng, giá dầu Brent đã tăng 11 USD/thùng và điều tương tự dường như cũng đang xảy ra trong gia đoạn cuối tháng 1 và dầu tháng 2. Những ngày qua, giá dầu được "tiếp thêm động lực" bởi những lo ngại về nguồn cung, lạm phát gia tăng và căng thẳng địa chính trị.

John Driscoll, giám đốc của JTD Energy Services, nói rằng: "Chúng ta đang cạn kiệt nguồn cung. Kịch bản giá dầu vượt 125 USD/thùng, thậm chí là 150 USD/thùng, hoàn toàn có thể xảy ra".

"Tuy nhiên, không chỉ là những vấn đề địa chính trị. Giá dầu còn phải đối mặt với những nguyên tắc cơ bản", ông Driscoll nói. "Thị trường đang ở trong tình trạng mà chúng tôi gọi là thụt lùi mạnh – điều mang lại lợi nhuận cao hơn cho bất cứ loại dầu nào sẵn có. Chúng tôi bắt đầu nhận thấy nhu cầu với dầu đang trên đà phục hồi và thực sự chúng tôi đang xem xét đến sự thiếu hụt nguồn cung".

Thị trường xăng dầu thế giới sốt nóng đã tác động ngay tới giá bán lẻ xăng dầu trong nước, từ đó tạo áp lực đối với sản xuất và tiêu dùng cũng như tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Theo ước tính, giá xăng dầu trong nước tăng là một trong những yếu tố khiến Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 1/2022 tăng 0,19% so với tháng trước và tăng 1,94% so với cùng kỳ năm 2021.

Không chỉ tác động mạnh tới các ngành sử dụng nhiều xăng dầu như vận tải, đánh bắt thủy sản, mà giá xăng dầu tăng cao còn có tác động trực tiếp làm tăng giá thành sản phẩm, tăng giá hàng hóa trong khâu lưu thông, giảm sức cạnh tranh của hàng sản xuất trong nước và tạo áp lực lên lạm phát.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Trưởng phòng Thị trường, Công ty Vận tải Long Hưng (Hà Nội) cho hay, với đợt tăng giá xăng dầu lần thứ 3 kể từ đầu năm 2022, các loại hàng hóa, nhất là hàng hóa tiêu dùng thiết yếu (thực phẩm tươi sống, rau xanh…) tại các chợ dân sinh đến tay người tiêu dùng sẽ tăng giá vì phí vận chuyển bị đội lên.

Phản ứng sớm nhất là giá sắt thép. Công ty TNHH Thép Hòa Phát Hưng Yên đã gửi thông báo đến các đại lý về việc điều chỉnh giá bán với thép cuộn xây dựng từ ngày 12/2. Cụ thể, giá bán thép cuộn Hòa Phát tăng thêm 300.000 đồng/tấn so với trước. Tương tự, Công ty TNHH Thép đặc biệt Shengli Việt Nam, Công ty Liên doanh Sản xuất thép Vinausteel, Công ty cổ phần Sản xuất Thép Việt Đức cũng thông báo điều chỉnh giá thép cuộn, thép cây các chủng loại tăng 300.000 đồng/tấn từ ngày 12/2.

Giải pháp bình ổn thị trường trong nước

Hiện các nhà máy lọc dầu đã đáp ứng được hơn 70% nhu cầu xăng dầu trong nước, nhập khẩu chỉ chiếm gần 30%, do đó, để bình ổn thị trường, giảm thiểu tác động tiêu cực của các đợt tăng giá lên hoạt động sản xuất của các ngành, lĩnh vực, các nhà máy lọc dầu cần tăng cường sản xuất để tăng dự trữ, cân đối, phục vụ cho thị trường xăng dầu, giảm lệ thuộc vào giá của thế giới.

Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho hay, những doanh nghiệp lớn, nhất là các doanh nghiệp nhà nước theo quy định phải có dự trữ 20%, nhưng hiện nay đã có dự trữ đến 25%, nên nguồn cung xăng dầu tổng thể trên toàn quốc vẫn được đáp ứng, đảm bảo đủ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Hôm 14/2, Bộ Công thương đã yêu cầu doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đầu mối, thương nhân phân phối cung cấp các số liệu liên quan tới lượng hàng mua trực tiếp từ các nhà máy lọc dầu trong nước.

Lượng xăng dầu thực tế các đơn vị sản xuất trong nước đã giao từ đầu năm 2022 đến nay, cũng như cập nhật kế hoạch cung cấp xăng dầu cho thị trường, kế hoạch nhập khẩu... Từ dữ liệu này, Bộ sẽ tính toán tổng nguồn, giao hạn mức nhập khẩu tối thiểu để đảm bảo nguồn trong nước khi rơi vào kịch bản xấu nhất.

Còn theo các chuyên gia kinh tế, trong thời điểm này, cần sử dụng kịp thời, hiệu quả Quỹ bình ổn xăng dầu để giá trong nước không tăng cao theo giá thế giới, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.

Ngoài ra, một giải pháp quan trọng nữa là Bộ Công thương và các bộ, ngành có liên quan cần trình Chính phủ biện pháp tăng khả năng khai thác và lọc dầu để nguồn cung được chủ động hơn.