Ngành năng lượng Úc phát triển theo hướng sạch hơn - Tham khảo cho Việt Nam

Bài báo dưới đây sẽ tổng hợp một số chỉ tiêu kinh tế, xã hội, tiềm năng tài nguyên và sử dụng năng lượng đến năm 2020 của Úc, trên cơ sở đó nêu rõ các chính sách, chiến lược phát triển năng lượng bền vững trong giai đoạn tới.

Theo đó, nêu rõ các chính sách, chiến lược phát triển năng lượng bền vững trong giai đoạn tới với mục tiêu giảm mức phát thải theo cam kết quốc tế, cũng như sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả theo hướng sạch hơn... Từ kinh nghiệm thực tiễn của Úc, đề xuất một số điều tham khảo cho Việt Nam.

Úc là một quốc gia phát triển, một số thông tin điển hình như sau:

Ngành năng lượng Úc phát triển theo hướng sạch hơn - Tham khảo cho Việt Nam - Ảnh 1

Để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, giảm mức phát thải theo cam kết quốc tế, Úc đã đề ra và triển khai thực hiện một loạt chính sách, chiến lược phát triển, sử dụng năng lượng theo hướng sạch hơn như sau:

- Cung cấp năng lượng đáng tin cậy, an toàn và giá cả phải chăng [3]

- Đặt người tiêu dùng lên hàng đầu [4]

- Đáp ứng các cam kết quốc tế của Úc [5]

- Thỏa thuận công bằng về năng lượng [6]

- Các hiệp định song phương về cắt giảm khí thải và năng lượng của Úc [7]

- An ninh năng lượng của Úc và quản lý khẩn cấp năng lượng quốc gia [8]

- Chương trình dự trữ nhiên liệu của Úc và hỗ trợ khả năng lọc dầu của Úc [9]

- Thảo luận và cung cấp phản hồi về Trung tâm Tư vấn của Úc [10]

- Kế hoạch Năng suất năng lượng Quốc gia (NEPP) [11]

- Chiến lược Hydro Quốc gia của Úc [12]

- Chiến lược Năng lượng tái tạo ngoài khơi của Úc [13]

- Tài liệu thảo luận về Lộ trình Đầu tư Công nghệ trên Trung tâm Tư vấn của Úc [14]

- Quỹ đạo cho các tòa nhà năng lượng thấp của Úc [15]

Dưới đây sẽ nêu tổng hợp các vấn đề ở trên:

1/ Thỏa thuận công bằng về năng lượng:

Có 3 trụ cột trong Kế hoạch chi tiết về Chính sách Năng lượng của Úc. Kế hoạch đưa ra các mục tiêu rõ ràng và các chính sách chi tiết để đảm bảo một tương lai năng lượng tốt hơn cho Úc.

Hiện Úc đang thực hiện các cải cách để giảm giá điện và giá khí đốt. Những cải cách này sẽ đảm bảo thị trường năng lượng được quản lý tốt và minh bạch. Úc đang khuyến khích cung cấp và ứng dụng công nghệ mới đáng tin cậy. Đặc biệt, Úc đang đầu tư vào những cách thức mới để làm cho hệ thống năng lượng sạch hơn và hiệu quả hơn.

Ba trụ cột trong Kế hoạch về Chính sách Năng lượng của Úc là:

Thứ nhất: Cung cấp năng lượng đáng tin cậy, an toàn và giá cả phải chăng với các mục tiêu gồm [3]:

- Duy trì và tăng cường cung cấp điện đáng tin cậy.

- Tăng nguồn cung cấp khí đốt trong nước.

- Thúc đẩy đầu tư hiệu quả vào cơ sở hạ tầng năng lượng.

- Đảm bảo an ninh nhiên liệu của Úc.

Thứ hai: Đặt người tiêu dùng lên hàng đầu với các mục tiêu là [4]:

- Cải thiện tính minh bạch của thị trường và trách nhiệm giải trình.

- Giúp người tiêu dùng giảm hóa đơn chi phí và điều hướng thị trường năng lượng.

- Mở rộng quyền hạn của các đối tượng/chủ thể liên quan để đối phó/kiểm soát với các hành vi sai trái.

Thứ ba: Đáp ứng các cam kết quốc tế của Úc với các mục tiêu là [5]:

- Khuyến khích giảm phát thải, nhất là phát thải khí nhà kính trên toàn bộ nền kinh tế.

- Tăng tốc các giải pháp công nghệ.

2/ Hiệp định năng lượng song phương [7]:

Chính phủ Úc đang phát triển các thỏa thuận song phương về giảm thiểu khí thải và tiêu dùng năng lượng với chính quyền các bang và vùng lãnh thổ. Các thỏa thuận sẽ cải thiện độ tin cậy và khả năng chi trả của năng lượng. Chúng sẽ giúp các thị trường năng lượng áp dụng các công nghệ phát thải thấp hơn và tiêu hao ít năng lượng.

3/ An ninh năng lượng và quản lý khẩn cấp [8]:

Bộ Công nghiệp, Khoa học, Năng lượng và Tài nguyên của Úc hỗ trợ an ninh cho các chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế về điện, khí đốt, nhiên liệu lỏng. Điều này bao gồm việc dẫn đầu và tham gia vào các diễn đàn quản lý khẩn cấp. Những điều này đảm bảo sự liên lạc và hợp tác hiệu quả giữa Chính phủ Liên Bang và các bang, ngành công nghiệp trong các trường hợp khẩn cấp về cung cấp năng lượng.

4/ An ninh nhiên liệu [9]:

Để hỗ trợ nguồn cung cấp nhiên liệu dài hạn, Chính phủ Úc đã phát triển một gói bảo đảm nhiên liệu toàn diện. Gói bảo đảm nhiên liệu này sẽ làm tăng dự trữ nhiên liệu trong nước với mục tiêu đảm bảo rằng: Úc có đủ nguồn cung cấp để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu của trong nước trong trường hợp khẩn cấp và trong tương lai.

5/ Chiến lược nhiên liệu trong tương lai [10]:

Tài liệu thảo luận về Chiến lược nhiên liệu trong tương lai phác thảo tầm nhìn của Chính phủ Úc trong việc tạo ra một môi trường đảm bảo các mục tiêu:

- Cho phép người tiêu dùng lựa chọn.

- Kích thích sự phát triển của ngành.

- Giảm lượng khí thải trong giao thông đường bộ.

6/ Kế hoạch Năng suất năng lượng Quốc gia [11]:

Kế hoạch Năng suất năng lượng Quốc gia (NEPP) nhằm mục đích cải thiện/nâng cao 40% năng suất năng lượng của Úc từ năm 2015 đến năm 2030. Kế hoạch này bao gồm các loại năng lượng: Điện, khí đốt và nhiên liệu giao thông, đồng thời tìm cách thúc đẩy sự lựa chọn hợp lý của người tiêu dùng, tăng cường cạnh tranh và đổi mới trên thị trường năng lượng, hỗ trợ các loại năng lượng tốt hơn được sử dụng. NEPP được thực hiện với sự hợp tác giữa Chính phủ Úc, chính quyền các bang và vùng lãnh thổ.

7/ Chiến lược Hydro Quốc gia [12]:

Chiến lược Hydro Quốc gia của Úc vạch ra tầm nhìn về một ngành công nghiệp hydro sạch, sáng tạo, an toàn và cạnh tranh. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho nền kinh tế Úc và giúp các nước khác chuyển đổi năng lượng theo hướng sạch hơn.

8/ Năng lượng tái tạo ngoài khơi [13]:

Chính phủ Úc đang phát triển một khung pháp lý cho năng lượng tái tạo ngoài khơi. Khung pháp lý bao gồm: Thăm dò, xây dựng, vận hành và ngừng hoạt động của các dự án năng lượng tái tạo ngoài khơi, đảm bảo một cách công bằng và minh bạch.

9/ Lộ trình đầu tư công nghệ [14]:

Lộ trình Đầu tư Công nghệ của Úc sẽ đẩy nhanh quá trình phát triển và thương mại hóa các công nghệ phát thải thấp mới và đang phát triển. Tuyên bố Công nghệ Phát thải thấp Đầu tiên là một cột mốc quan trọng của Lộ trình, nhằm hỗ trợ sự phát triển của các công nghệ mới và đang nổi lên trong 5 lĩnh vực ưu tiên. Lộ trình này sẽ giúp cung cấp thông tin về Công nghệ Phát thải Thấp đầu tiên của Úc tuyên bố và sẽ là đầu vào quan trọng cho Chiến lược Giảm phát thải Dài hạn của Úc. Chính phủ hoan nghênh quan điểm của các bên liên quan về Lộ trình, bao gồm:

Thứ nhất: Những thách thức, xu hướng toàn cầu và lợi thế cạnh tranh cần được xem xét khi thiết lập Các ưu tiên công nghệ của Úc.

Thứ hai: Danh sách rút gọn các công nghệ mà Úc có thể ưu tiên để đạt được quy mô cần thiết trong triển khai thông qua các khoản đầu tư công nghệ của nó.

Thứ ba: Mục tiêu thúc đẩy đầu tư tư nhân.

Thứ tư: Những vấn đề rộng lớn hơn, bao gồm cơ sở hạ tầng, kỹ năng, quy định, hoặc lập kế hoạch, cần được thực hiện thông qua việc cho phép các công nghệ ưu tiên được áp dụng trên quy mô lớn ở Úc.

Thứ năm: Nơi Úc có vị trí thuận lợi để tận dụng nhu cầu trong tương lai đối với các công nghệ phát thải thấp, hỗ trợ cắt giảm khí thải toàn cầu bằng cách giúp tăng cường thương mại, thị trường và toàn cầu hóa chuỗi cung ứng.

10/ Quỹ đạo cho các tòa nhà năng lượng thấp [15]:

Đây là một kế hoạch quốc gia nhằm đạt được tại các tòa nhà thương mại, nhà ở sẵn sàng sử dụng năng lượng và phát thải carbon bằng 0 (zero energy and carbon-ready) ở Úc.

11/ Tham vấn:

Đối với các cuộc tham vấn mở, cần tham khảo thông tin từ Trung tâm Tư vấn của Bộ Công nghiệp, Khoa học, Năng lượng và Tài nguyên Úc.

Trung tâm quản lý, cung cấp các chính sách và chương trình để củng cố việc cung cấp năng lượng đáng tin cậy, an toàn và giá cả phải chăng.

Trung tâm sẽ cung cấp lợi ích lâu dài cho cộng đồng Úc thông qua việc cải thiện việc cung cấp, hiệu quả, chất lượng, hiệu suất và năng suất trong lĩnh vực năng lượng.

Những điều tham khảo cho Việt Nam:

Là một nước đất chật, người đông, tiềm năng nguồn tài nguyên năng lượng hóa thạch hữu hạn và đang dần cạn kiệt, kinh tế, xã hội trong giai đoạn đang phát triển, mức phát thải CO2 tuy còn thấp, song nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao... Từ kinh nghiệm thực tiễn của Úc có thể rút ra một số điều tham khảo cho Việt Nam như sau:

1/ Quan tâm xây dựng, tổ chức thực hiện đồng bộ, hiệu quả hệ thống pháp luật, chính sách và chiến lược, quy hoạch phát triển năng lượng từ cấp trung ương đến địa phương trên mọi vùng, miền theo định hướng bền vững và mục tiêu sạch hơn.

2/ Đặt người tiêu dùng lên hàng đầu, theo đó, đảm bảo cung cấp năng lượng đáng tin cậy, an toàn, giá cả phải chăng phù hợp với hoàn cảnh người dân trên từng địa bàn, trong từng thời kỳ theo hướng sạch hơn và phát triển bền vững.

3/ Đáp ứng các cam kết quốc tế về khuyến khích giảm phát thải, nhất là phát thải khí nhà kính ròng trên toàn bộ nền kinh tế bằng 0 trên cơ sở tăng tốc áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến, hiện đại, phát thải thấp hơn và tiêu hao ít năng lượng.

4/ Tăng cường khai thác, phát triển đồng bộ các nguồn tài nguyên năng lượng mới sẵn có trong nước theo hướng: Nâng cao năng suất năng lượng quốc gia, phát triển Hydro quốc gia, phát triển năng lượng tái tạo ngoài khơi, phát triển các tòa nhà tiêu hao năng lượng thấp và phát thải carbon bằng 0, v.v...

5/ Tăng cường phát triển các trung tâm tư vấn cung cấp lợi ích lâu dài cho cộng đồng thông qua việc cải thiện việc cung cấp, hiệu quả, chất lượng, hiệu suất và năng suất trong lĩnh vực năng lượng.

PGS.TS. NGUYỄN CẢNH NAM - HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TẠP CHÍ NĂNG LƯỢNG VIỆT NAM

Tài liệu tham khảo:

[1] Bách khoa toàn thư mở Wikipedia.

[2] Statistical Review of World Energy 2021 | 70th edition.

[3] Read more about reliable, secure and affordable energy supply.

[4] Read more about putting consumers first.

[5] Read more about meeting our international commitments.

[6] See A fair deal on energy (overview and booklet) (To find out more about these 3 pillars).

[7] Read more about the current bilateral energy and emissions reduction agreements.

[8] Read more about Australia’s energy security and national energy emergency management.

[9] Read more about Australia’s fuel storage program and supporting Australia’s refinery capability.

[10] Read the discussion paper and provide feedback on our Consultation hub (The paper considers the role of a mix of technologies).