Kỳ vọng xuất khẩu thủy sản sáng dần lên trong quý II
Hơn 1,8 tỷ USD và con số tăng trưởng âm 27% trong quý I năm nay, cho thấy diễn biến thị trường thủy sản đang khó khăn hơn dự kiến.
Bức tranh xuất khẩu thủy sản có thể sáng dần lên trong quý II và kỳ vọng sẽ phục hồi tốt hơn từ quý III khi thị trường Trung Quốc có sự khởi sắc rõ nét hơn và các doanh nghiệp thủy sản có sự điều chỉnh cơ cấu sản phẩm và thị trường phù hợp bối cảnh năm 2023.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kinh tế Mỹ bất ổn, giá xăng dầu và giá điện đã hạ, nhưng giá thực phẩm vẫn cao. Người dân Mỹ, nhất là tầng lớp thu nhập thấp đã phải thay đổi khẩu phần ăn và các kênh mua thực phẩm. Đã xuất hiện xu hướng nhiều người tiêu dùng cân nhắc chọn thịt gà, thịt bò hoặc thịt lợn để thay cho thủy sản. Các cửa hàng tạp hóa có các chương trình hạ giá thường có tiêu thụ tốt hơn các kênh siêu thị lớn. Ngày càng nhiều người dân lựa chọn phương thức mua thực phẩm về nhà tự nấu để tiết kiệm chi tiêu.
Diễn biến của thị trường lớn nhất đã tác động mạnh đến kết quả xuất khẩu thủy sản Việt Nam và tình hình kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Với 283 triệu đô la, giảm 51% trong quý I, Mỹ không còn là thị trường thủy sản số 1 của Việt Nam.
Nhật Bản đã vượt Mỹ trở thành thị trường nhập khẩu lớn nhất của thủy sản Việt Nam, mặc dù xuất khẩu sang thị trường này giảm 7%, đạt trên 322 triệu USD trong quý I/2023. Cơ cấu thủy sản xuất khẩu sang Nhật Bản đang nghiêng nhiều về các mặt hàng hải sản như mực, cá nục, cá minh thái, cá ngừ, cá song.
Nhật Bản là thị trường tiêu thụ hải sản lớn nhất của Việt Nam hiện nay, chủ yếu ở phân khúc cá biển, trong đó có phần đáng kể cá nguyên liệu nhập khẩu từ Nhật về Việt Nam gia công xuất khẩu trở lại nước này. Do đó, xuất khẩu hải sản sang Nhật tăng 10%. Trong khi xuất khẩu các sản phẩm hải sản sang các thị trường lớn khác là Mỹ, Hàn Quốc và Trung Quốc, EU đều giảm từ 6% - 45%...
Trung Quốc mở cửa thị trường là sự trông đợi của các doanh nghiệp thủy sản, hy vọng bù đắp sự sụt giảm của các thị trường lớn khác. Hai tháng đầu năm nay, nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc từ các nước tăng 32% đạt trên 560 nghìn tấn, với giá trị trên 2,7 tỷ USD, tăng 20%. Như vậy, nhu cầu tiêu thụ rõ ràng đang tăng lên nhưng giá nhập khẩu vào thị trường này giảm đã ảnh hưởng đến doanh số của Việt Nam. Riêng cá tra, trong 2 tháng đầu năm nay, Trung Quốc nhập khẩu18,4 nghìn tấn với giá trung bình 2,15 USD/kg, giảm 7% so với cùng kỳ năm 2022.
Do vậy, tới hết quý I năm nay, xuất khẩu thủy sản sang Việt Nam sang thị trường này vẫn thấp hơn 27% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thị trường EU cũng giảm 29% giá trị nhập khẩu thủy sản Việt Nam trong quý I, chỉ đạt 210 triệu USD. Xuất khẩu tôm và các sản phẩm hải sản sang EU đều giảm từ 7 – 50%, riêng xuất khẩu cá tra ổn định hơn, nhờ tăng xuất khẩu sang thị trường Đức.
Xuất khẩu sang top 5 thị trường lớn nhất trong khối EU gồm Đức, Hà Lan, Bỉ, Italy và Tây Ban Nha đều giảm từ 4-44% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nhiều thị trường nhỏ, đặc biệt các nước thuộc khu vực Đông Âu vẫn tăng nhập khẩu thủy sản Việt Nam, nhất là sản phẩm cá tra. Cụ thể, xuất khẩu thủy sản sang Ba Lan tăng 49%, sang Lithuana tăng 29%, sang Phần Lan tăng gấp gần 4 lần, sang Rumani tăng 17%...
Quý I năm nay, hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, cá tra đều bị sụt giảm mạnh về giá trị xuất khẩu do khó khăn về thị trường và áp lực chi phí đầu vào quá cao của ngành tôm, cá tra: giá thức ăn, con giống…dẫn đến giá nguyên liệu cao. Đặc biệt, những donah nghiệp có thị trường truyền thống và chủ lực là Mỹ bị tác động giảm nhiều nhất …
Các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu hải sản cũng khó khăn vì thiếu nguyên liệu trong nước và lại thêm khó về thị trường EU nên nhiều doanh nghiệp bị sụt giảm doanh số. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp vẫn có doanh thu cao hơn so với cùng kỳ nhờ đẩy mạnh hoạt động chế biến gia công các mặt hàng hải sản khai thác, nhất là các loài cá biển.
Bức tranh xuất khẩu thủy sản có thể sáng dần lên trong quý II và kỳ vọng sẽ phục hồi tốt hơn từ quý III khi thị trường Trung Quốc có sự khởi sắc rõ nét hơn và các doanh nghiệp thủy sản có sự điều chỉnh cơ cấu sản phẩm và thị trường phù hợp bối cảnh năm 2023.
Tuấn Anh
