Hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045

Báo cáo đã chỉ ra rằng, mô hình tăng trưởng truyền thống của Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn do đại dịch COVID-19, toàn cầu hóa chững lại, và nguy cơ quốc gia ngày càng dễ tổn thương đối với những cú sốc bên ngoài, đặc biệt với rủi ro khí hậu. Sau khi xác định một loạt những ứng phó chính sách và ưu tiên cải cách, phần nhiều trong đó không phải là mới, báo cáo nhận định rằng thể chế hiện đại, có tính thích ứng sẽ là chìa khóa để đảm bảo thành công.

Bà Carolyn Turk- Giám đốc Quốc gia tại Việt Nam, cho biết bên cạnh những thành tựu đã đạt được, Việt Nam vẫn chưa triển khai mạnh mẽ các định hướng chính sách thời gian qua. “GDP theo đầu người của Việt Nam đã tăng gấp năm lần sau ba thập kỷ qua, trong khi thể chế của quốc gia chưa thích ứng với tốc độ thay đổi đó kể từ thời kỳ Đổi mới vào cuối thập kỷ 1980”.

"Khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 của Việt Nam là một thách thức lớn, khi trên toàn cầu chỉ có khoảng 15-18 quốc gia đạt được mục tiêu này"- bà Carolyn Turk lưu ý.

Đại diện World Bank tại Việt Nam cho rằng, cải cách thể chế đồng bộ có thể giúp Việt Nam tránh bẫy thu nhập trung bình qua nâng cao hiệu quả ứng phó với những thách thức mới và phức tạp phát sinh trong nước và trên toàn cầu.”

Theo ông Jacques Morisset- chuyên gia Kinh tế trưởng World Bank, hầu hết thể chế của Việt Nam hiện nay được thiết kế trong cuối những năm 1980 và đầu 1990. Các bộ khung này đã giúp Việt Nam tăng trưởng, đạt thành tựu trong 25 năm qua. Nhưng liệu khung thể chế này có còn hỗ trợ Việt Nam tiếp tục phát triển trong 25 năm tới nữa hay không?

"Mới đây Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh rằng cần phải có sự thay đổi trong quy hoạch của Việt Nam vì chỉ có 7% quy hoạch được phê duyệt trong vòng 5 năm qua, cho thấy kết quả thực thi cải cách của Việt Nam còn chưa đồng đều trên nhiều lĩnh vực. Cải cách thể chế không chỉ là vấn đề Việt Nam gặp phải mà các nước trong khu vực như Hàn Quốc cũng đã làm trong những năm 1990"- ông Jacques Morisset nói.

Theo Báo cáo cập nhật đánh giá quốc gia năm 2021, Việt Nam đã triển khai thực thi những ưu tiên phát triển với kết quả chưa được đồng đều trong 35 năm qua. Quốc gia đã đạt kết quả vượt kỳ vọng trong lĩnh vực mở cửa thương mại và hòa nhập xã hội, nhưng chưa đạt kết quả như mong muốn về đẩy mạnh tăng trưởng xanh và nâng cấp hạ tầng cơ bản của quốc gia.

Kết quả thiếu đồng bộ đó được lý giải do thể chế chưa phải lúc nào cũng sẵn sàng cho những nhiệm vụ, ưu tiên phát triển phức tạp, thường mang tính liên ngành, và hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi trở thành xã hội thu nhập cao. Nâng cao tính thích ứng và hiện đại hóa thể chế hiện hành là ưu tiên quan trọng được đề ra trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội được thông qua tại Đại hội Đảng vào tháng 02/2021.

Báo cáo cho biết, có năm cải cách thể chế quan trọng cần triển khai để cải thiện kết quả thực thi của Việt Nam. Việt Nam cần tạo nền tảng thể chế vững chắc cho từng ưu tiên phát triển nhằm biến những ưu tiên phát triển đó thành hành động cụ thể; hài hòa các quy trình, thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả của chính quyền các cấp; sử dụng các công cụ thị trường để tạo động lực cho các bên liên quan trong khu vực nhà nước và tư nhân; thực thi hiệu lực các quy định và quy tắc nhằm nâng cao động lực, lòng tin và công bằng; áp dụng các quy trình có sự tham gia để đảm bảo nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Nhờ triển khai đồng bộ năm cải cách thể chế trên, Việt Nam đã chuyển đổi từ một trong những nền kinh tế đóng cửa nhất thế giới thành một trong những nền kinh tế mở cửa nhất thế giới trong thập kỷ 1990 và 2000. Nhưng lộ trình từ quốc gia thu nhập trung bình thấp sang thu nhập trung bình cao sẽ có nhiều thách thức hơn trước.

Qua triển khai một cách có hệ thống năm cải cách thể chế nêu trên, Việt Nam sẽ tạo nền tảng cho tầm nhìn phát triển kinh tế, tăng cường năng lực để triển khai những chiến lược của quốc gia, nâng cao động lực để đem lại kết quả cao hơn trong một số lĩnh vực quan trọng - tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, tài chính toàn diện, an sinh xã hội và nâng cấp hạ tầng - qua đó giúp quốc gia hoàn thành các mục tiêu phát triển của mình- Ngân hàng thế giới khẳng định.

Lê Kim Liên