Hàng loạt ông lớn ngân hàng thua lỗ vì đầu tư chứng khoán

Điểm chung của các ngân hàng

Chứng khoán Việt Nam và thế giới đã có những khoảng thời gian giao dịch tiêu cực vào năm 2022. VN-Index giảm xuống dưới mức 1.000 điểm. Thị trường lao dốc khiến danh mục đầu tư của hàng loạt tổ chức “bốc hơi”. Không riêng các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp, mà nhiều ngân hàng, doanh nghiệp sản xuất sử dụng một phần vốn để đầu tư ngoài hoạt động lõi cũng thua lỗ đậm trong năm qua, nhất là 2 quý cuối năm 2022.

Tại VietinBank, trong khi các mảng kinh doanh khác đều có lãi khả quan thì hoạt động mua bán chứng khoán lỗ tới 126 tỷ đồng trong năm 2022. Kết quả này kém hơn nhiều so với năm trước đó khi ngân hàng có lãi 720 tỷ ở mảng kinh doanh này trong năm 2021.

Tại Techcombank, hoạt động mua bán chứng khoán kinh doanh năm 2022 cũng lỗ tới 241 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ có lãi 152 tỷ. Hoạt động mua bán chứng khoán đầu tư có lãi 425 tỷ, giảm mạnh so với mức 1.804 tỷ của năm 2021.

Sacombank cũng ghi nhận kết quả từ hoạt động mua bán chứng khoán. Cụ thể, ngân hàng ghi nhận lỗ 20 tỷ đồng từ mua bán chứng khoán đầu tư trong năm 2022, trong khi cùng kỳ có lãi 163 tỷ đồng.

Ngay cả “ông lớn” Vietcombank cũng có trong xu hướng này. Hoạt động mua bán chứng khoán kinh doanh năm 2022 của nhà băng này lỗ 115 tỷ đồng, trong khi năm 2021 lãi 137 tỷ. Hoạt động mua bán chứng khoán đầu tư tích cực hơn, với mức lãi 81 tỷ đồng (cùng kỳ lỗ 85 tỷ).

Hàng loạt nhà băng khác như VPBank, ACB, SHB, ABBank,…đều ghi nhận kết quả hoạt động kinh doanh chứng khoán thấp hơn so với năm 2021.

Cụ thể, trong báo cáo tài chính quý IV/2022, SHB công bố với lợi nhuận trước thuế cả năm đạt 9.659 tỷ đồng, tăng 54% so với năm trước. Riêng trong quý IV, hầu hết mảng kinh doanh của ngân hàng tăng trưởng âm so với năm 2021, trong đó thu nhập lãi thuần giảm 9%. Hoạt động kinh doanh ngoại hối, chứng khoán đầu tư và hoạt động kinh doanh khác cũng ghi nhận lãi thuần giảm mạnh so với cùng kỳ.

TPBank đã ghi nhận lợi nhuận năm qua đạt 7.828 tỷ đồng trước thuế, tăng 30% so với cùng kỳ, song không đạt kế hoạch lợi nhuận năm là 8.200 tỷ đồng. Cụ thể, thu nhập lãi thuần của ngân hàng đạt gần 11.387 tỷ đồng, tăng 14% so với cùng kỳ. Các khoản thu nhập ngoài lãi của TPBank cũng tăng mạnh 18,4% lên hơn 4.200 tỷ đồng, phần lớn được hỗ trợ bởi nguồn thu đáng kể từ hoạt động dịch vụ với 2.692 tỷ đồng (tăng 75% so với cùng kỳ). Trong khi đó, lãi thuần từ mảng chứng khoán đầu tư lại giảm 70%.

Với ABBank, với lợi nhuận trước thuế cả năm 2022 đạt 1.702 tỷ đồng, giảm 13% so với cùng kỳ và không hoàn thành kế hoạch năm (3.079 tỷ đồng). Trong đó, nguồn thu chính của ngân hàng - thu nhập lãi thuần tăng 22% so với cùng kỳ, đạt 3.735 tỷ đồng. Lãi thuần từ hoạt động khác và thu nhập từ góp vốn, mua cổ phần tăng lần lượt 62% và 300% so với năm 2021. Mảng chứng khoán kinh doanh và chứng khoán đầu tư lỗ lần lượt 57 tỷ đồng và 22 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ đều lãi hơn 200 tỷ đồng.

Nguyên nhân do đâu?

Mới đây, trong báo cáo "Nhìn lại 2022 và Triển vọng thị trường vốn 2023", nhóm phân tích FiinRatings thuộc Fiingroup cho biết lãi suất tăng, biến động tỷ giá, sự sụt giảm mạnh của các chỉ số chứng khoán và tình trạng “đóng băng” của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh, đầu tư chứng khoán của các ngân hàng.

Theo đó, nhiều ngân hàng ghi nhận lỗ từ hoạt động mua bán chứng khoán kinh doanh, chứng khoán đầu tư, đồng thời giảm tỷ trọng các loại chứng khoán trong tổng tài sản.

Cụ thể, nền lãi suất tăng đã đẩy lợi suất trái phiếu chính phủ trong những tháng cuối năm tăng mạnh lên tới 5,2% so với mức lợi suất khoảng 2,2% vào tháng 1/2022. Vì vậy, trái phiếu chính phủ hạch toán theo giá thị trường do các ngân hàng nắm giữ cũng sụt giảm về giá trị. Tỷ trọng trái phiếu chính phủ trên tổng tài sản sinh lời của các ngân hàng giảm từ mức 7,2% cuối năm 2021 xuống mức 6,3% cuối quý III năm 2022.

Đóng cửa phiên giao dịch cuối năm 2022, VN-Index và HNX-Index giảm lần lượt 32,7% và 56,7% so với đầu năm, khiến danh mục cổ phiếu nắm giữ của các ngân hàng và các công ty con được hợp nhất trên báo cáo tài chính của các ngân hàng sụt giảm mạnh.

Bên cạnh đó, danh mục trái phiếu doanh nghiệp của một số ngân hàng đang tiềm ẩn rủi ro tín dụng khi thị trường đã xuất hiện một số trường hợp chậm trả lãi và gốc trái phiếu. Mặc dù chỉ chiếm khoảng 2,2% tổng tài sản sinh lời của các ngân hàng, nhưng khi trái phiếu doanh nghiệp bị “nhảy” nhóm nợ cũng sẽ làm các khoản vay khác của doanh nghiệp đó tại các ngân hàng khác bị phân loại vào nhóm có chất lượng nợ thấp hơn, gia tăng tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ thống.

Hà Lan