Chính thức vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Hơn 1.600 mã TPDN riêng lẻ sẽ được giao dịch

Dự kiến HNX có hơn 1.600 mã TPDN riêng lẻ sẽ được đưa vào giao dịch sau khi khai trương hệ thống. Theo quy chế, việc giao dịch TPDN riêng lẻ trên hệ thống của HNX được thực hiện thông qua thành viên giao dịch TPDN riêng lẻ (công ty chứng khoán). Hệ thống này chỉ nhận lệnh giao dịch từ thành viên giao dịch TPDN riêng lẻ.

Cơ chế giao dịch trên thị trường TPDN riêng lẻ thứ cấp là giao dịch thỏa thuận. Với cơ chế này, các nhà đầu tư phải tìm hiểu thông tin đầy đủ và xác nhận trước khi mua. Cơ chế thanh toán tương tự thị trường phái sinh là thanh toán tức thời và thanh toán cuối ngày.

Về thời gian giao dịch, HNX tổ chức giao dịch trái phiếu riêng lẻ từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ lễ. Mỗi ngày gồm 2 phiên: Phiên sáng (9 giờ - 11 giờ 30 phút), phiên chiều (13 giờ - 14 giờ 45 phút). Nhà đầu tư phải mở tài khoản giao dịch tại thành viên giao dịch để thực hiện giao dịch. Nhà đầu tư mua trái phiếu là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Theo đó, thành viên giao dịch TPDN riêng lẻ có trách nhiệm xác định tư cách nhà đầu tư, đảm bảo nhà đầu tư đúng đối tượng giao dịch theo quy định.

Theo HNX, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ cho phép thành viên giao dịch kết nối và gửi lệnh lên hệ thống giao dịch của HNX. Hệ thống hiện hỗ trợ 2 loại lệnh là thỏa thuận điện tử và thỏa thuận thông thường (báo cáo giao dịch). Đối với lệnh điện tử, thành viên có thể lựa chọn gửi lệnh chào đến một số thành viên nhất định hoặc gửi lệnh đến tất cả các thành viên của thị trường và chỉ các thành viên nhận được lệnh chào mới có thể xác nhận lệnh.

Đồng thời, hệ thống cho phép trao đổi thông tin giao dịch, thông tin lưu ký với hệ thống của Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD).

Kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, việc đưa hệ thống TPDN riêng lẻ vào giao dịch tạo kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Theo ông Hồ Đức Phớc, thị trường TPDN rất sôi động. Cuối năm 2022, quy mô thị trường bằng 12,6% GDP, bằng 10% dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Tuy nhiên so với tiềm năng và tương quan thì quy mô của thị trường TPDN của Việt Nam còn khiêm tốn. Hiện tại. quy mô thị trường TPDN của Malaysia đạt 56%, Thái Lan là 25% GDP…

“Thời gian qua, thị trường TPDN phát triển có một số bất cập, cá biệt có việc lợi dụng sự thông thoáng, một số doanh nghiệp đã vi phạm về công bố thông tin. Do đó, việc ra đời hệ thống trái phiếu doangh nghiệp riêng lẻ là cần thiết, hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn trung và dài hạn, giảm phụ thuộc nhiều vào tín dụng”, ông Hồ Đức Phớc cho biết.

Chia sẻ về sự kiện này, ông Nguyễn Quang Thuân - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP FiinGroup - Công ty chuyên cung cấp các dịch vụ phân tích dữ liệu tài chính, phân tích ngành và dịch vụ xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam cho rằng, đây là một bước tiến lớn cho thị trường này.

Theo ông Thuân, việc đăng ký giao dịch tập trung sẽ góp phần giải quyết 4 vấn đề lớn của thị trường hiện nay.

Thứ nhất, hoạt động kê khai tập trung và với các yêu cầu về kê khai thông tin về tổ chức phát hành và về lô trái phiếu đó sẽ góp phần cải thiện minh bạch thông tin cho thị trường và làm cơ sở cho nhà đầu tư trong việc ra quyết định và chịu trách nhiệm về khoản đầu tư của mình.

Mặc dù Nghị định 65/2022/NĐ-CP ra đời đã yêu cầu nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp phải ký cam kết đã hiểu và tự chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư của mình nhưng việc kê khai và giao dịch tập trung sẽ là cơ sở để nhà đầu tư có thể thực hiện và tự tin ký vào cam kết đó hoặc giao dịch thứ cấp trên sàn giao dịch. Điều này từng bước sẽ góp phần giúp thị trường xác định đó chính là một sản phẩm chứng khoán chứ không phải là một khoản tiền gửi tiết kiệm có thu nhập cố định như trước kia. Và khi đó, nhà đầu tư sẽ có một tâm thế chấp nhận rủi ro so với kỳ vọng lãi suất hay lợi tức đã được niêm yết. Điều này theo tôi rồi sẽ như khi đầu tư cổ phiếu vậy.

Thứ hai, việc để trái phiếu riêng lẻ lên sàn sẽ góp phần thực hiện giải quyết vấn đề thanh khoản khi cần thiết. Trái phiếu được giao dịch tập trung tại HNX thay vì các nền tảng giao dịch của các công ty chứng khoán sẽ góp phần thực hiện giao dịch thuận lợi hơn thay vì phải qua các thủ tục tìm kiếm bên mua và bên bán theo hình thức khá thủ công hiện nay mặc dù hệ thống giao dịch của một số công ty chứng khoán cũng rất thuận lợi.

Thứ ba, việc kê khai và giao dịch tập trung này sẽ góp phần tạo đường cong lãi suất cho từng trái phiếu tùy theo mức xếp hạng tín nhiệm hay đánh giá chất lượng trái phiếu của thị trường và tùy theo kỳ hạn của trái phiếu. Khi đó, giá trái phiếu được hình thành và có thể có mức lợi tức (yield) khác so với mức lãi suất danh nghĩa (coupon) ban đầu.

Thứ tư, việc giao dịch và hình thành đường cong lãi suất trái phiếu sẽ giải quyết vấn đề định giá trái phiếu. Điều này là rất cần thiết cho các định chế đầu tư nhằm phục vụ công tác quản trị rủi ro, báo cáo và tuân thủ. Bởi mỗi khoản đầu tư thì cần xác định được lãi lỗ thay vì chỉ dựa trên mệnh giá và lãi danh nghĩa nhận được. Việc hình thành công cụ định giá trái phiếu cũng sẽ góp phần mở rộng cơ sở nhà đầu tư, bao gồm cả các định chế tài chính đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường này.

Cuối cùng, và rất quan trọng là qua việc kê khai và giao dịch tập trung này sẽ góp phần xác định và quản lý tốt hơn thông tin trái chủ. Điều này góp phần nhằm bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư một cách nhanh chóng và rõ ràng thay vì để các trái phiếu giao dịch trôi nổi trên thị trường và khi xác định người thụ hưởng phải mất thời gian cho việc khảo sát và báo cáo.

Anh Thư