Cải tạo môi trường lưu vực sông Nhuệ - Đáy: Cần giải pháp đồng bộ

Tuy nhiên, nhiều năm qua, do hai con sông này bị ô nhiễm nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp của các địa phương trong lưu vực.

Hiện nay, mỗi ngày hàng chục nghìn mét khối nước thải, chất thải của làng nghề, hộ sản xuất, điểm công nghiệp... trên địa bàn các huyện: Hoài Đức, Chương Mỹ, Quốc Oai... đổ ra sông Đáy mà không qua bất kỳ hệ thống xử lý nước thải nào. Hậu quả là người dân sinh sống ở vùng hạ lưu phải gánh chịu ô nhiễm nghiêm trọng.

Tháng 8 vừa qua, Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc (Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT) công bố kết quả quan trắc chất lượng nước tại 5 lưu vực sông khu vực phía Bắc. Trong đó, sông Nhuệ, sông Đáy là một trong những lưu vực sông có chất lượng môi trường nước kém nhất khu vực phía Bắc.

Có tới 62% số điểm quan trắc cho kết quả chỉ số chất lượng nước WQI <50 ở mức xấu đến rất xấu, trong đó 31% số điểm quan trắc cho giá trị WQI <25, nước bị ô nhiễm nặng, cần các biện pháp xử lý trong tương lai.

Với đoạn sông Nhuệ chảy qua địa phận Hà Nội không có nhiều biến động so với cùng kỳ năm 2019 nhưng ô nhiễm cục bộ vẫn tiếp diễn từ điểm Phúc La tới điểm cống Nhật Tựu (WQI: 10 - 25). Trên sông Đáy, đoạn chảy qua Hà Nội và Hà Nam, phần lớn các điểm quan trắc ghi nhận môi trường nước sông ở mức kém (WQI: 26 - 50), nước sông chỉ có thể sử dụng được cho mục đích giao thông thủy và các mục đích tương đương khác.

Thực tế, môi trường nước sông Nhuệ, sông Đáy đã ô nhiễm từ lâu, các ngành, địa phương đã lên kế hoạch xử lý. Chỉ tính riêng giai đoạn 2017 - 2018, kinh phí dành cho các dự án cải tạo lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy hơn 38.000 tỉ đồng.

Nhiều chương trình, dự án xử lý nước thải, cải thiện môi trường lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy được triển khai như Dự án thí điểm xây dựng Trạm xử lý nước thải sông Nhuệ tại 2 thôn Phú Hà và Phú Thứ với công suất 400m3/ngày đêm; xây dựng Trạm xử lý nước thải tại một số điểm xả vào sông Nhuệ với công suất 1.500 - 2.000m3/ngày đêm... Nhưng cho đến nay, tình trạng ô nhiễm của lưu vực sông này vẫn chưa được cải thiện.

Lý giải về thực trạng trên, Tổng cục Môi trường khẳng định, do tiếp nhận nước thải sinh hoạt cũng như nước thải làng nghề của TP.Hà Nội. Đồng thời, thời gian quan trắc diễn ra vào mùa khô, nước sông cạn, khiến tình trạng ô nhiễm trở nên trầm trọng hơn.

Báo cáo của Ủy ban lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy (Tổng cục Môi trường) cũng chỉ rõ, lượng nước thải chủ yếu vào lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy là nước thải sinh hoạt, tiếp theo là nước thải làng nghề, cụm công nghiệp, khu công nghiệp. Mỗi ngày lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy phải tiếp nhận khoảng 1.982 nguồn thải, với tổng lưu lượng nước thải xả 19.048m3/ngày đêm. Trong đó lưu lượng phát sinh từ sinh hoạt của người dân 16.421m3/ngày đêm.

Tỉ lệ nước thải sinh hoạt thảit ra sông Nhuệ, sông Đáy chiếm rất lớn so với tất cả các nguồn thải khác gộp lại, lên tới trên 65%, hầu hết đều không được xử lý.

Tại phiên chất vấn trước Quốc hội diễn ra sáng 9/11 vừa qua, đại biểu Trần Tất Thế (Đoàn Hà Nam) lần thứ 3 nêu câu hỏi tới Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về tình trạng ô nhiễm sông Đáy và sông Nhuệ, gây ảnh hưởng đến hàng triệu người dân tỉnh Hà Nam.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà thừa nhận thực tế, không chỉ riêng sông Nhuệ, sông Đáy, mà các lưu vực sông trên cả nước hiện đang đứng trước tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, song trong thời gian qua vẫn chưa được khắc phục triệt để.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết: "Riêng lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy, chúng tôi đã có đề xuất và báo cáo nhận diện các nguồn thải gây ô nhiễm, trong đó, 65% nguồn thải từ Hà Nội và nguồn thải gây ô nhiễm hữu cơ từ nước thải sinh hoạt. Thực trạng này đã diễn ra tại hầu hết lưu vực sông, với nguồn xả thải từ các tỉnh thành phố".

Theo người đứng đầu Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chính phủ và các địa phương đã đầu tư trên 20.000 tỉ đồng để thực hiện các bước ban đầu và tiến hành giám sát, xây dựng các trạm quan trắc môi trường tại Hà Nội, Hà Nam, Hoà Bình… đồng thời xử lý, nạo vét và trồng lại rừng đầu nguồn. Bài toán hiện nay là kiểm soát nước thải sinh hoạt.

"Các khu công nghiệp, làng nghề địa phương, nhất là tại Hà Nội đã bắt đầu đầu tư các hệ thống xử lý và dự kiến năm 2021, một số công trình sẽ hoàn thành. Tại Hà Nam, Nam Định cũng đã đầu tư các trạm xử lý nước thải, công trình xử lý rác thải rắn… Theo đánh giá, hiện nay, từ 60-90% nước thải sinh hoạt chưa được xử lý. Đây là vấn đề được nêu Luật Bảo vệ môi trường, theo đó, nước thải chưa được xử lý sẽ không được thải ra môi trường", Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết. 

Đánh giá về thực trạng này, GS.TS Trần Hiếu Nhuệ - Viện trưởng Viện Kỹ thuật nước và Công nghệ môi trường cho hay, ô nhiễm lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy trong những năm qua chưa có nhiều chuyển biến rõ nét, mức độ ô nhiễm biến động qua các năm và thay đổi theo mùa. Vào mùa khô, mức độ ô nhiễm cao hơn mùa mưa khá nhiều.

“Để giải quyết tình trạng ô nhiễm lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, TP.Hà Nội cần tiếp tục đẩy nhanh tiến độ các dự án xây dựng trạm, nhà máy xử lý nước thải quy mô lớn, trạm xử lý nước thải khu, cụm công nghiệp, làng nghề bảo đảm nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn môi trường. Các cơ quan chức năng cần tăng cường hơn nữa công tác thanh, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hoạt động xả nước thải vượt quy chuẩn cho phép vào môi trường. Đặc biệt, huy động các nguồn lực cho cải thiện ô nhiễm các lưu vực sông" - GS.TS Trần Hiếu Nhuệ nói.

Theo Tạp chí Kinh tế Môi trường