17 nhà máy mía đường 'ngậm đắng' rời khỏi thị trường

Ngày 10/11, tại hội thảo với chủ đề "Để mía không đắng", TS. Cao Anh Đương, Quyền Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), Viện trưởng Viện Nghiên cứu Mía đường cho biết, diện tích mía đã giảm liên tiếp những năm gần đây, từ hơn 190.000 ha niên vụ 2018-2019 còn gần 129.000 ha niên vụ 2020-2021.

Cùng với đó, số lượng nhà máy hoạt động trong niên vụ vừa qua thấp nhất từ trước tới nay, chỉ còn 24 nhà máy hoạt động. Trong khi trước đây, toàn ngành mía đường có 41 nhà máy, như vậy đã có 17 nhà máy phá sản hoặc không còn hoạt động.

Theo báo cáo của VSSA, vụ ép 2020-2021, sản lượng mía nguyên liệu đưa vào các nhà máy đường chỉ đạt 6.739.417 tấn mía (so với dự kiến đầu vụ 7.498.060 tấn của các Nhà máy đường). Như vậy, niên vụ 2020-2021 đã lập kỷ lục là vụ có sản lượng mía tiêu thụ, đưa vào chế biến thấp nhất trong 20 vụ gần đây (tính từ khi bắt đầu ghi nhận số liệu sản xuất từ 1999-2000).

Theo Bộ Công Thương, giá đường trong nước đã và đang tăng giá, dần tiếp cận với giá đường các nước trong khu vực. Theo thông tin từ một số doanh nghiệp, giá đường trắng nhập khẩu tại cảng Hải Phòng dao động từ 18.300 - 18.500 đồng/kg, tại miền Nam là 18.700 - 18.900 đồng/kg; giá lẻ tại các nhà máy: đường trắng 19.000 - 19.100 đồng/kg, đường tinh luyện 19.500 - 19.600 đồng/kg.

Trong niên vụ 2020-2021, mặc dù giá mía nguyên liệu có tăng khoảng từ 150.000 đến 200.000 đồng/tấn so với niên vụ trước, nhưng vẫn là năm khó khăn chung của ngành mía đường nước ta.

Phân tích về nguyên nhân sụt giảm sản lượng mía nguyên liệu, VSSA cho rằng do một số vùng mía tiếp tục bị hạn hán, bão lụt gây hại, làm giảm cả diện tích lẫn năng suất và chất lượng mía.

Ngoài ra, giá đường các vụ trước đó xuống thấp do tác động cạnh tranh quyết liệt của các loại đường giá rẻ có nguồn gốc nước ngoài, đường nhập lậu và gian lận thương mại.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản chia sẻ, nhiều năm qua, Bộ NN-PTNT đã cùng Bộ Công Thương chủ động giúp, đồng hành với bà con trồng mía. Gần đây, Bộ Công Thương đã sử dụng công cụ phòng vệ với đường mía nhập khẩu từ Thái Lan, để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. 

Các biện pháp của Bộ Công Thương được triển khai trong thời gian qua đã góp phần ngăn chặn tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong ngành mía đường, nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành nhập khẩu mặt hàng đường, góp phần bảo hộ ngành mía đường trong nước.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, mía đường là ngành nhận được sự hỗ trợ phát triển từ những năm 90, Chính phủ đã nỗ lực bảo vệ ngành này trước sự cạnh tranh của quốc tế trong suốt 25 năm vừa qua và phải đến năm 2020, Việt Nam mới mở cửa thị trường đường cho các nước.

"Cho đến nay, trừ Hiệp định thương mại tự do với ASEAN, Việt Nam không mở cửa mặt hàng đường với bất kỳ Hiệp định nào khác, kể cả với WTO hay các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP… ”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết.

Đối mặt với tình trạng giá đường xuống thấp do sự xuất hiện của các loại đường giá rẻ có nguồn gốc nước ngoài và đường nhập lậu, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1578/QĐ-BCT ngày 15/6/2021 áp dụng thuế chống bán phá giá chống trợ cấp chính thức đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan trong thời hạn 5 năm. 

Đây là một quyết định chưa từng có trong lịch sử ngành đường ASEAN cũng như ngành đường thế giới bởi chưa có nước nào đánh thuế với đường.