Lùi lịch thông qua Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi

Theo chương trình kỳ họp thứ 10 của Quốc hội, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) sửa đổi dự kiến được biểu quyết thông qua vào chiều 11/11, tuy nhiên Quốc hội đã có thông báo điều chỉnh chương trình của kỳ họp, lùi lịch biểu quyết thông qua Luật BVMT sửa đổi đến ngày 17/11.

Việc lùi lịch biểu quyết thông qua có lý do để cơ quan soạn thảo, thẩm định tiếp tục tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự luật này.

Theo ban soạn thảo, dự thảo Luật BVMT sửa đổi 2020, được bố cục lại so với Luật BVMT 2014, đưa các quy định về bảo vệ các thành phần môi trường lên đầu, thể hiện mục tiêu bảo vệ các thành phần môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân, coi đây là nội dung trọng tâm, quyết định cho các chính sách BVMT khác.

Tuy nhiên, sau tọa đàm "Góc nhìn cộng đồng và chuyên gia đối với luật BVMT sửa đổi" do Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam, Liên minh Phòng chống các bệnh không lây nhiễm, Mạng lưới sông ngòi Việt Nam và nhóm Công lý - môi trường - sức khỏe cùng tổ chức ngày 2/11, các tổ chức này đã có thư kiến nghị xem xét chưa thông qua Luật BVMT sửa đổi tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội.

"Mặc dù cơ quan soạn thảo và thẩm tra đã tích cực tiếp nhận góp ý từ các đại biểu Quốc hội, bộ, ban, ngành, các chuyên gia, và tổ chức xã hội, tuy nhiên kết quả tiếp thu và giải trình còn nhiều bất cập", kiến nghị nêu rõ.

Nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo Luật BVMT là bước lùi so với Luật Bảo vệ môi trường năm 2014.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam (VCAP), nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN-MT), chưa từng thấy dự thảo luật Bảo vệ môi trường nào mà vấn đề rất quan trọng là nước và không khí mang tính sống còn lại sơ sài như vậy. Còn nhiều vấn đề khác phát sinh trong điều kiện mới về nước và không khí cần cập nhật mà luật buộc phải đi trước.

Về các quy định liên quan đến quan trắc môi trường, ông Tùng cho biết lần đầu tiên thấy trong dự thảo luật BVMT sửa đổi bỏ đi quy định quan trắc định kỳ của các doanh nghiệp, chỉ tập trung vào quan trắc tự động.

“Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 có điều 131 về công khai thông tin về môi trường là sự tiến bộ (công khai về đánh giá môi trường chiến lược; công khai ĐTM; kết quả thanh tra…) trong khi dự thảo luật lần này bỏ. Tôi cho rằng, cần quy định công khai và thời điểm công khai. Nếu không quy định rõ, doanh nghiệp có thể cãi cùn rằng là tôi chưa công khai, 10 năm nữa tôi mới công khai cũng không sai luật", TS Tùng nói.

Cũng theo TS Tùng, ông đã gửi góp ý, trong đó đề nghị các nội dung liên quan đến ĐTM và giấy phép môi trường đều phải được công khai.

Đồng tình ý kiến trên, TS Nguyễn Văn Liêm, chuyên gia môi trường, nói thêm dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi quy định việc công khai ĐTM như việc doanh nghiệp phải lấy ý kiến của cộng đồng, hình thức là họp, công khai trên cổng thông tin điện tử;... rồi tham vấn ý kiến chỉ là cộng đồng dân cư hoặc nhóm người chịu tác động trực tiếp (xã, thôn nơi có dự án) như vậy thì phạm vi cộng đồng trực tiếp được tham vấn rất nhỏ, khó khách quan, toàn diện, chất lượng ĐTM không cao.

"Nếu một dự án nhiệt điện có khả năng ảnh hưởng rất lớn, rộng nhưng chỉ lấy ý kiến người dân ở thôn, xã, bản làng được xây dựng thì liệu có khách quan? Chưa kể đến trình độ kiến thức của người dân, không phải ai cũng hiểu biết mà phản biện. Quy định như vậy nếu luật được thông qua sẽ thấy rằng, quy trình đúng, nhưng hiệu quả thấp, nguy cơ tàn phá môi trường cao", ông Liêm cảnh báo.

Tiếp đến chiều 5/11, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) Trần Hồng Hà cùng ban soạn thảo luật đã đối thoại, trao đổi với nhóm các nhà khoa học, chuyên gia về những nội dung, vấn đề trong dự luật còn ý kiến khác nhau.

Lần đầu tiên, cộng đồng dân cư được quy định là một chủ thể trong BVMT

Theo báo Tiền phong, nói về những điểm mới mang tính đột phá được quy định trong dự thảo Luật BVMT sửa đổi, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, lần đầu tiên, cộng đồng dân cư được quy định là một chủ thể trong BVMT; tăng cường công khai thông tin, tham vấn, phát huy vai trò giám sát, phản biện, đồng thời được bảo đảm quyền và lợi ích của cộng đồng dân cư khi tham gia các hoạt động BVMT.

Ban soạn thảo khẳng định, đây là lần đầu tiên quy định việc công khai quyết định thành lập hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM, dành một Điều quy định công khai thông tin và sự tham gia của cộng đồng trong phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường.

Việc công bố, công khai quyết định phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo ĐTM của cơ quan thẩm định, công khai báo cáo ĐTM sau khi được phê duyệt kết quả thẩm định của chủ dự án, công khai hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường để lấy ý kiến của các bên liên quan cũng đã được quy định cụ thể trong Dự thảo Luật.

Về hình thức, Bộ trưởng khẳng định, việc công khai sẽ được thực hiện thông qua cổng thông tin của cơ quan, tổ chức, trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc các hình thức khác, bảo đảm thuận tiện cho những đối tượng có liên quan tiếp nhận thông tin.

“Lần đầu tiên, trách nhiệm của chủ dự án trong việc tham vấn cộng đồng dân cư được quy định ngay từ khi lập báo cáo ĐTM, trách nhiệm tham vấn của cơ quan thẩm định trong quá trình thẩm định báo cáo ĐTM thông qua nhiều hình thức, bao gồm việc đăng tải trên cổng thông tin điện tử các nội dung tham vấn trong quá trình thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường. Trong đó, đã quy định rõ trách nhiệm thực hiện tham vấn, đối tượng tham vấn, nội dung tham vấn chủ yếu, hình thức tham vấn trong quá trình thực hiện ĐTM”, ông Hà cho hay.

Đặc biệt, dự thảo luận đã bổ sung quy định thiết lập hệ thống trực tuyến tiếp nhận, xử lý, trả lời phản ánh, kiến nghị, tham vấn của tổ chức, cá nhân và cộng đồng dân cư về bảo vệ môi trường, đồng thời người dân có thể tham gia giám sát thông qua công nghệ thông tin, thông qua tương tác qua các ứng dụng thông minh trên điện thoại di động.

Theo Tạp chí Kinh tế Môi trường