Lựa chọn nhà thầu cho dự án trọng điểm là mấu chốt tác động mục tiêu phát triển bền vững (Bài 2)

Bài 2: Từ dự án thành phần 3 sân bay Long Thành -Bài học kinh nghiệm cho nhà thầu

Đối với một dự án trọng điểm Quốc gia, vai trò của chủ đầu tư là cần bảo đảm an toàn tuyệt đối cho các khâu thi công, do vậy, việc lựa chọn nhà thầu sẽ được đánh giá toàn diện trên các tiêu chí đã được Luật Đấu thầu quy định. Như vậy, khi nhà thầu tham gia đấu thầu phải có đủ kinh nghiệm từ khâu xây dựng hồ sơ dự thầu đến thực thi, không thể mắc lỗi dù lớn hay nhỏ, bởi đó là năng lực.

Một thành viên mắc lỗi... ảnh hưởng tới tất cả số còn lại

Cuối tháng 7/2024, Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) mời thầu gói thầu 4.7, thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình sân đỗ tàu bay nhà ga hành khách và các công trình khác của dự án thành phần 3, thuộc Dự án đầu tư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1.

Dự án có giá chào thầu hơn 6.300 tỷ đồng; phương thức lựa chọn nhà thầu là 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ.

Có 2 liên danh tham gia gói thầu này, trong đó Liên danh 1 gồm 8 nhà thầu: Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả; Công ty CP Xây dựng Đèo Cả; Công ty CP Đầu tư hạ tầng giao thông Đèo Cả; Công ty CP Lizen; Tổng công ty Thăng Long-CTCP; Tổng công ty Đầu tư xây dựng Hoàng Long-CTCP; Công ty TNHH Hoà Hiệp; và Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải (viết tắt là Liên danh 1).

Liên danh 2 gồm 6 nhà thầu: Tổng công ty Xây dựng công trình hàng không ACC; Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn; Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam; Công ty CP Phát triển Đầu tư xây dựng Việt Nam; Công ty CP Tập đoàn Cienco4; và Công ty CP Xây dựng công trình hàng không Sáu Bốn Bảy (viết tắt là Liên danh 2).

Ngày 13/8/2024, ACV có thông báo số 3351/TB-TCTCHK VN, thông báo danh sách các nhà thầu đáp ứng và không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật. Theo đó, Liên danh 1 bị loại vì không đáp ứng điều kiện về tư cách hợp lệ của hồ sơ mời thầu gói thầu số 4.7.

Cụ thể, thành viên Liên danh 1 là Tổng công ty Đầu tư xây dựng Hoàng Long - CTCP, số hiệu trên mạng đầu thầu quốc gia là vn2800177056 đã bị tạm ngưng trên hệ thống từ ngày 30/6/2024 đến thời điểm phê duyệt danh sách nhà thầu.

Có thể thấy, khi cả một Liên danh đến 8 doanh nghiệp cùng tham gia đấu thầu, thì trách nhiệm của mỗi thành viên trong đó phải tập trung rà soát và đánh giá hoạt động của chính bản thân mình. Bởi năng lực của mỗi thành viên sẽ quyết định tư cách năng lực tổng thể của cả Liên danh, thế nhưng, chỉ vì lỗi của một thành viên và cả Liên danh bị loại.

Ở đây, chúng ta không bàn lỗi lớn hay nhỏ, vì chủ đầu tư sẽ lựa chọn dựa trên quy định của Luật Đấu thầu. Và trong câu chuyện này, theo ACV là đang làm đúng theo quy định. Hồ sơ mời thầu được xây dựng theo mẫu, ACV cũng không tự bổ sung thêm tiêu chí. Đặc biệt, trong thời gian mở thầu đến đóng thầu, các nhà thầu tham gia đều được thắc mắc mọi vấn đề và ACV đã giải đáp. Như vậy, đối với các nhà thầu thì không thể sau khi biết kết quả mới đi thắc mắc về tiêu chí trong hồ sơ mời thầu (HSMT).

Liên quan đến vấn đề này, Liên danh 1 đã có những văn bản kiến nghị đến ACV đề nghị tiếp tục được xem xét về kỹ thuật, tuy nhiên, phía ACV không chấp thuận và khẳng định 1 thành viên trong Liên danh 1 đã phạm luật nên buộc bị loại khỏi cuộc đấu thầu.

Theo ACV, hồ sơ dự thầu của nhà thầu Liên danh 1 không đáp ứng điều kiện về tư cách hợp lệ được quy định tại điểm f, mục chỉ dẫn nhà thầu 5 của hồ sơ mời thầu gói thầu số 4.7. Kết quả đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật nêu trên tuân thủ đúng yêu cầu của HSMT và các quy định của pháp luật về đấu thầu.

Sau văn bản ngày 13/8, đến ngày 21/8/2024, ACV tiếp tục có văn bản khẳng định: HSMT gói thầu 4.7 được lập theo mẫu 03B (E-HSMT xây lắp, một giai đoạn hai túi hồ sơ) ban hành kèm theo Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT ngày 26/4/2024 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. HSMT đã được chủ đầu tư phê duyệt, đăng tải trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đảm bảo công khai, minh bạch và công bằng trong đấu thầu.

"Trong thời gian chuẩn bị hồ sơ dự thầu (HSDT) gói 4.7 đến thời điểm đóng thầu, bên mời thầu đã trả lời toàn bộ các yêu cầu làm rõ HSMT của các nhà thầu quan tâm và đăng tải các nội dung làm rõ HSMT trên mạng đấu thầu theo đúng quy định pháp luật", ACV nêu rõ.

Vì vậy, việc Liên danh 1 sau khi ACV thông báo kết quả đánh giá HSDT kỹ thuật trong đó thông báo lỗi nêu trên và thông báo kết quả lựa chọn kỹ thuật mới có văn bản ý kiến, bổ sung thông tin trên mạng đấu thầu là hoàn toàn không phù hợp.

Bên cạnh đó, theo ACV, việc đánh giá hồ sơ đề xuất kỹ thuật (HSĐXKT) của nhà thầu đã được bên mời thầu thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, yêu cầu của HSMT, cụ thể theo các bước: Kiểm tra, đánh giá tính hợp lệ của HSĐXKT; đánh giá năng lực kinh nghiệm; đánh giá đề xuất kỹ thuật.

Trong một hội thảo bàn về năng lực cạnh tranh, TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh, đã nhấn mạnh: Bất cứ một đơn vị, doanh nghiệp khi tham gia vào một sân chơi thương mại, thì đều cần xây dựng hình ảnh thương hiệu tốt nhất, thương hiệu đó phải dựa trên các cơ sở thực chất. Và đó là năng lực cạnh tranh công khai, minh bạch, sòng phẳng.

Cạnh tranh sòng phẳng, đó là năng lực. Và trong hoạt động đấu thầu, các lỗi của nhà thầu dù lớn hay nhỏ thì đều cho thấy kinh nghiệm của nhà thầu đó đến đâu. Lỗi mà thành viên của Liên danh 1 vấp phải trong trường hợp này có thể nói là rất chủ quan. Theo Điểm a, Khoản 11, Điều 12, Nghị định 24/2024/NĐ-CP, các nhà thầu phải đóng phí duy trì tên và hồ sơ năng lực trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia hằng năm là 330.000 đồng. Đó là Luật và đó là bài học lớn trong lỗi đáng ra không thể xảy ra khi tham gia một sân chơi tầm cỡ.

Thực tiễn năng lực nhà thầu

Khách quan đánh giá, đối với một gói thầu về thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình sân đỗ tàu bay nhà ga hành khách và các công trình khác của dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, thì việc xuất hiện 2 Liên danh, gồm:

Liên danh 1: Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả; Công ty CP Xây dựng Đèo Cả; Công ty CP Đầu tư hạ tầng giao thông Đèo Cả; Công ty CP Lizen; Tổng công ty Thăng Long-CTCP; Tổng công ty Đầu tư xây dựng Hoàng Long-CTCP; Công ty TNHH Hoà Hiệp; và Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải.

Liên danh 2: Tổng công ty Xây dựng công trình hàng không ACC; Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn; Tổng công ty CP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam; Công ty CP Phát triển Đầu tư xây dựng Việt Nam; Công ty CP Tập đoàn Cienco4; và Công ty CP Xây dựng công trình hàng không Sáu Bốn Bảy, đây là liên danh có kinh nghiệm thi công đường cất hạ cánh- đường lăn sân đỗ máy bay khi tham gia thi công ở các dự án cảng hàng không.

Nhìn vào hồ sơ năng lực của 2 Liên danh trên, đây là những tên tuổi đình đám, từng góp phần quan trọng vào các dự án có tác động rất lớn đến mục tiêu phát triển bền vững Quốc gia.

Trong các hạng mục thành phần 3 của dự án, hạng mục đường lăn sân đỗ được coi là liên quan đến an toàn trong hàng không, nên đóng vai trò quan trọng hàng đầu ở bất kỳ sân bay nào. Để thi công hạng mục này, chắc chắn chủ đầu tư khi lựa chọn nhà thầu cũng đã xem xét, đánh giá kinh nghiệm và sự thành công trong lĩnh vực đó.

Bên cạnh đó, ngoài lỗi sơ đẳng như nêu trên của thành viên trong Liên danh 1, được biết trước đó, nhà thầu Tổng công ty Đầu tư xây dựng Hoàng Long đã từng bị Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải loại ra ngoài vì thi công quá chậm tại gói thầu XL12 Mai Sơn - Quốc lộ 45 thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2017-2020.

Như vậy, để đánh giá năng lực toàn diện trong lựa chọn nhà thầu cho gói thầu 4.7 trong dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, vừa bảo đảm an toàn chất lượng, hiệu quả, đúng quy định, vừa bảo đảm tiến độ thi công đang cần gấp rút, thì đặt vào vai trò là chủ đầu tư như ACV, việc xem xét tư cách hợp lệ của nhà thầu được rà soát kỹ lưỡng đến từng chi tiết, từng yếu tố, cũng là điều dễ hiểu.

Liên quan đến vấn đề trên, một số chuyên gia trong lĩnh vực đặt giả thiết, nếu chủ đầu tư chấp thuận hồ sơ tham gia thầu của Liên danh 1 thì sẽ vi phạm quy trình chấm thầu, vi phạm Luật Đấu thầu, khi đó, các nhà thầu khác sẽ có ý kiến, thậm chí kiện chủ đầu tư.

Trong bối cảnh đó là không phù hợp với tình hình thực tế cho một dự án trọng điểm Quốc gia, bởi tính tác động và ảnh hưởng của nó sẽ mất bền vững, dẫn tới trì trệ, khó kiểm soát.

Nhóm PV