Giải pháp nào để chấm dứt việc bán chui cổ phiếu?

Tính từ đầu năm đến nay, có đến hàng chục vụ giao dịch cổ phiếu chui đã bị xử lý, trong đó chủ yếu là do lãnh đạo doanh nghiệp, người nhà, cổ đông lớn thực hiện.

Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) gần đây đã có thông báo hủy giao dịch bán 2,6 triệu cổ phiếu LDG của ông Nguyễn Khánh Hưng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị CTCP Đầu tư LDG. Được biết, giao dịch này đã chiếm 22,81% khối lượng khớp lệnh cổ phiếu này trên toàn thị trường với giá trị gần 16,7 tỷ đồng. Ông Hưng sau đó có giải trình về sự việc, nói rằng lỗi do sai sót của thư ký.

Trước đó, HoSE đã từng ra quyết định huỷ giao dịch bán chui 75 triệu cổ phiếu FLC của ông Trịnh Văn Quyết. Cũng cùng lý do trên, ông Quyết khi đó cũng viện lý do bộ phận thư ký sơ suất. Ông này sau đó đã bị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) xử phạt 1,5 tỷ đồng, đình chỉ giao dịch 5 tháng và cuối cùng bị khởi tố vì hành vi thao túng chứng khoán.

Tuy giao dịch bán chui của ông Hưng và ông Quyết đã bị hủy, một số nhà đầu tư được hoàn tiền, tuy nhiên hệ lụy để lại cho thị trường rất lớn. Sau sự việc chủ tịch bán chui cổ phiếu, cổ phiếu nhóm FLC trượt dài. Kể từ lúc UBCKNN hủy giao dịch chui của ông Hưng, LDG đã bước sang phiên giảm sàn thứ 3 liên tiếp. Theo đó, các nhà đầu tư ôm cổ phiếu lỗ nặng, bán ra khó khăn do các mã đều mất thanh khoản. Đến nay, sau nhiều biến cố, cổ phiếu nhóm FLC vắng bóng trên sàn chứng khoán, có 6/7 mã bị hủy niêm yết.

Bên cạnh đó, trên thị trường cũng ghi nhận nhiều trường hợp khác bị xử phạt vì bán chui cổ phiếu. Ông Phạm Khánh Phương (ca sĩ Khánh Phương) đã giao dịch chui cổ phiếu của CTCP Sông Đà 1.01 (mã SJC). Ông Phương có nhiều giao dịch trong khoảng thời gian từ 23/6-30/12/2022 khiến tỷ lệ sở hữu tăng lên trên 25% nhưng lại không đăng ký chào mua công khai theo quy định pháp luật. Ngoài ra, ông Phương còn không báo cáo khi có thay đổi về tỷ lệ cổ phiếu sở hữu qua ngưỡng 1% số lượng cổ phiếu có quyền biểu quyết. Kết quả, không chỉ bị phạt tiền, ông Phương còn bị buộc bán cổ phiếu để giảm tỷ lệ nắm giữ xuống dưới mức phải chào mua công khai.

Vợ chồng Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư Hải Phát (mã HPX) ông Đỗ Quý Hải, bà Chu Thị Lương và em trai Đỗ Quý Đường cũng bị phạt hành chính tổng số tiền gần 2 tỷ đồng và đồng thời bị đình chỉ giao dịch 4 tháng do bán chui cổ phiếu HPX trong ngày 30/11/2022.

Câu hỏi nhiều người sẽ thắc mắc là tại sao hàng loạt vụ giao dịch chui cổ phiếu đã bị xử lý thế nhưng hành vi này vẫn tái diễn?

Theo ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), ngày càng gia tăng tình trạng bán chui cổ phiếu, điều này công khai đe dọa sự ổn định của chứng khoán trong nước.

Ông Hải cho biết, một số trường hợp bán chui là do người liên quan tới người nội bộ thực hiện, số lượng nhỏ, có thể do sơ suất, chưa am hiểu pháp luật. Thế nhưng, đối với lãnh đạo doanh nghiệp, cổ đông lớn, am hiểu pháp luật nhưng vẫn vi phạm, bán chui khối lượng lớn, thì đây là hành vi cố tình, trục lợi và không thể nói là vô tình, hay sơ suất được.

Phó chủ tịch VAFI cho hay, trong đề xuất gửi Bộ Tài chính, UBCKNN từ nhiều năm trước những vấn đề này đã được Hiệp hội đề cập. Tình trạng bán chui hiện tại liên tục tái diễn, thế nhưng cơ quan quản lý lại không có giải pháp ngăn chặn triệt để. Theo đó, việc cố tình bán chui cổ phiếu là hành vi lừa đảo, trục lợi từ các nhà đầu tư cùng tham gia giao dịch.

VAFI có đề xuất giải pháp là tạm khóa giao dịch của các nhà đầu tư phải công bố thông tin. Khi các đối tượng trên cần mua, bán cổ phiếu, Sở nhận được công bố thông tin thì sẽ mở khóa, và cho phép họ giao dịch trong đúng thời gian, số lượng cổ phiếu đăng ký. Theo ông Hải, khi áp dụng biện pháp kỹ thuật này không phải sửa đổi các luật, nghị định, thông tư hiện hành, và rất đơn giản so với phần mềm hiện đại của Sở.

Hệ thống giao dịch của các công ty chứng khoán hiện nay có cảnh báo cho các cổ đông lớn, người nội bộ về việc công bố thông tin. Đối với vụ việc bán chui cổ phiếu của Chủ tịch LDG, HoSE đã có văn bản gửi Chứng khoán Rồng Việt phối hợp thực hiện biện pháp kiểm soát thông tin trước giao dịch của ông Nguyễn Khánh Hưng.

Theo chuyên gia, để ngăn chặn bán chui cơ quan quản lý cần xem xét lại chế tài xử phạt, liệu đã đủ sức răn đe hay chưa. Theo đề xuất của luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, áp mức phạt gấp 5 - 10 lần khoản thu trái pháp luật cho cả hành vi bán chui (hiện chỉ áp dụng với hành vi thao túng, sử dụng thông tin nội bộ để mua bán), để tăng tính răn đe.

Bích Ngọc